Doğum kontrol hapı ya da oral kontraseptifler gebeliği önlemek için kadınlar tarafından kullanılmak üzere üretilmiş ilaçlardır. Ağız yoluyla alınır ve doğru kullanıldığında hamilelikten korunmada % 99.9’a kadar etkili olur. Ancak cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı herhangi bir koruma sağlamaz.
Doğum Kontrol Hapı Nedir?
Doğum kontrol hapı nedir sorusunun cevabını merak edenler için doğum kontrol haplarının kısaca hamileliği önlemek için ağız yoluyla alınan ilaçlar olduğu söylenebilir. Doğum kontrol hapı kullanımı doğum kontrolü için tercih edilebilecek etkili bir yöntemdir. Peki, doğum kontrol hapı ne işe yarar? Doğum kontrol hapı, hamileliği önlemeye yönelik hormon bazlı bir korunmadır. Bu ilaçlar ayrıca düzensiz adet kanaması, ağır dönemler, endometriozis, akne ve adet öncesi çeşitli şikayetlere neden olan premenstrual sendrom tedavisinde de kullanılabilir. Doğum kontrol hapları, yumurtlamayı ve rahim iç zarının kalınlaşmasını önleyerek etki gösterir. Böylece yumurtlama olmadığı, olsa bile rahim iç yüzeyine tutunamadığı için hamilelik gerçekleşemez.
Doğum Kontrol Hapı Çeşitleri
Piyasada farklı özelliklere sahip çeşitli doğum kontrol hapları vardır. Hepsi östrojen, progesteron veya her iki hormonun sentetik formlarını içerir. Sentetik progesteron progestin olarak adlandırılır. Doğum kontrol hapları temel olarak kombine oral kontraseptifler ve mini pill olmak üzere iki grupta ele alınabilir. Kombine doğum kontrol hapları progestin ve östrojen içerir. Mini pill ise sadece progestin içerir. Kombine haplar monofazik ve fazik olmak üzere iki farklı şekilde olabilir. Monofazik hapların hepsi aynı miktarda hormon içerir. Fazik haplarda ise kutudaki haplardan her biri farklı hormon dengesine sahiptir ve bu sebeple her ay iki veya üç farklı hap tipi alınmış olur.
Doğum Kontrol Hapı Nasıl Kullanılır?
Kombine doğum kontrol haplarının piyasada bulunan çeşitli formları vardır. 21, 28 ya da 91 hap içeren paketler şeklinde bulunur. Peki, doğum kontrol hapı nasıl kullanılır? 28 hap içeren paketler hiç ara verilmeden sürekli alınır ve haplardan 7 tanesinde etken madde yoktur. 91 hap içeren paketler de aynı şekilde ara verilmeden alınır. Bu haplardan bazıları diğerlerine oranla daha düşük dozda östrojen ihtiva eder. 21 günlük paketlerde ise her paketten sonra 7 gün hap alınmaz ve sonra yeni kutuya başlanır. Kişi hala kanama olsa bile yeni paketi programa uygun şekilde almaya başladığından emin olmalıdır. Rutin olarak her gün alındığı için 28’li ve 91’li günlük hapların doğru şekilde kullanımı daha kolay olabilir. Öte yandan, progestin içeren haplar sadece 28’lik paketler halinde bulunur ve tüm haplar aynı oranda hormon içerir. Kombine haplarda olduğu gibi, bu haplar için de her gün aynı saatte bir hap alınması söz konusudur. Etken madde içermeyen veya düşük dozda östrojen içeren tabletleri alırken veya ilaç alınmayan dönemde (21 tabletli rejim için) adet dönemine benzer şekilde geri çekilme kanaması yaşanır. Sadece progestin içeren haplardan kullananlarda ise düzenli kanamalar olmaz. Bu grup ilaçlarda özellikle tedavinin başlangıcında beklenmeyen düzensiz kanama ve lekelenmeler sık görülür.
Doğum kontrol hapı ne zaman kullanılır sorusunun cevabını merak edenler öncelikle doktora danışmalıdır. Doktor ilaçlara ne zaman başlanması gerektiğini söyleyecektir. Bununla birlikte oral kontraseptiflere genellikle adet döneminin ilk beş günü içerisinde başlandığı söylenebilir. Bazen de kanamanın başladığı günden sonraki ilk pazar günü ilk tablet alınabilir. Çiftler sıklıkla doğum kontrol hapı ne zaman korumaya başlar sorusunun cevabını merak eder. Eğer bir kadın doğum kontrol hapı almaya başlar ve ara vermeden doğru şekilde kullanırsa hap, aldığı ilk günden itibaren etkisini gösterir. Bazı kadınlar doğum kontrol hapı ilişkiden sonra kullanılır mı sorusuna cevap arar. Hapları düzenli olarak almayan kadınlarda korunmasız bir ilişkiden sonra alınan doğum kontrol hapının herhangi bir etkisi olmayacaktır. İlişki sonrası alınan haplar ertesi gün hapı olarak adlandırılan farklı özellikteki ilaçlardır.
Doğum Kontrol Hapının Yan Etkileri Nelerdir?
Doğum kontrol hapı çoğu kadın için güvenli olsa da, bazı yan etkileri ve riskleri vardır. Doğum kontrol hapı yan etkileri arasında en çok karşılaşılanlar şunlardır:
- Cinsel istekte azalma
- Mide bulantısı
- Periyotlar arasında kanama ya da lekelenme
- Göğüslerde hassasiyet
- Vajinal akıntı
- Kilo alımı
- Baş ağrısı ve migren
- Duygusal değişiklikler
Bu yan etkiler kişi hapı kullanmaya başladıktan birkaç ay sonra ortadan kalkabilir. Yan etkilerin devam etmesi durumunda doktor önerisiyle farklı bir doğum kontrol hapına geçilebilir.
Doğum Kontrol Hapının Avantajları ve Dezavantajları
Doğum kontrol haplarının çok sayıda avantajı vardır. Bu avantajlardan bazıları şu şekilde sıralanabilir:
- 7/24 koruma sağlar.
- Yüksek etkinliğe sahiptir. Gebeliğe karşı diğer doğum kontrol seçeneklerinin çoğundan daha iyi koruma sağlar.
- Adet dönemlerini düzenlemeye yardımcı olur. Bu, düzensiz veya ağır dönemleri olan kadınlar için yararlı olabilir.
- Etkileri geçicidir. Bu sebeple hapların alınması bırakıldığında döngü normale döner ve kişi hemen hamile kalabilir.
Kombine haplar ayrıca aşağıdakilere karşı da koruma sağlayabilir:
- Akne
- Dış gebelik
- Kemik erimesi
- Kanser olmayan meme kitleleri
- Rahim ve yumurtalık kanseri
- Kansızlık
- Ağır kanamalı dönemler
- Şiddetli adet krampları
Yalnız progesteron içeren mini pill hapları farklı durumlarda kullanılabilmesi nedeniyle tercih sebebi olabilir. Bu haplar şu kişiler için daha iyi bir alternatiftir:
1. Östrojen tedavisini tolere edemeyenler
2. Sigara içenler
3. 35 yaş üstünde olanlar
4. Kan pıhtılaşması riski olanlar
5. Emziren anneler
6. Fazla kilolu olanlar
Doğum kontrol haplarının avantajlarının yanı sıra bazı dezavantajları da bulunur. Bu haplar cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara karşı koruma sağlamaz. Enfeksiyonlardan korunma için günlük alınan hapa ek olarak prezervatif kullanmak da gerekir. Hapın her gün düzenli olarak alınması şarttır. Bir paket bittiğinde her zaman hazır yeni bir paketin olduğundan emin olunması önemlidir. Çünkü bir hapın unutulması ya da bir döngü bittikten sonra yeni bir pakete başlamanın geciktirilmesi durumunda hamilelik riski artar.
Doğum Kontrol Hapı Zararlı mıdır?
Peki doğum kontrol hapı zararlı mı? Doğum kontrol hapları, özellikle de kombine oral kontraseptiflerin en önemli negatif özelliği kanın pıhtılaşma riskini artırmasıdır. Doğum kontrol hapı zararları bu pıhtılaşma riskine bağlıdır. Kan pıhtılaşma riskindeki artış, şu sağlık sorunlarına yol açabilir:
- Derin ven trombozu
- Kalp krizi
- İnme
- Akciğer embolisi
Genel olarak 10.000 kadının 10’undan daha azında, bir yıl boyunca hap kullandıktan sonra kan pıhtısı gelişme riski söz konusudur. Bu risk hamilelik sırasında ve doğumdan hemen sonra kan pıhtısı gelişmesi riskinden daha düşüktür. Bununla birlikte bazı kadınlar için doğum kontrol hapı kullanımına bağlı pıhtılaşma riski daha yüksektir. Risk grubunda yer alanlar kadınlar şunlardır:
- Aşırı kilolu olanlar
- Hipertansiyon hastaları
- Uzun süreli yatak istirahati yapanlar
- Sigara kullananlar
- 35 yaş üstü olanlar
Östrojen gibi doğal olarak oluşan kadınlık hormonlarının bazı kanser türlerinin gelişme riskini artırdığı söylenebilir. Bu nedenle hormona dayalı olan doğum kontrol hapı kullananlar da benzeri bir etkiyle karşılaşabilir. Genç yaşlardan itibaren doğum kontrol hapını kullanan kadınlarda meme, rahim ağzı ve karaciğer kanseri gelişme riski normal popülasyona göre biraz daha yüksektir.
1 Yorum