İnfertilite (kısırlık) teşhis ve tedavisi süreçlerinde, anne ve baba adaylarından birçok test istenir.

Bunlardan biri de FSH testidir. Bu testle birlikte “FSH hormonu nedir?”, “FSH testi nasıl yapılır?”, “FSH hormonu normal değerleri nelerdir?”, “Gebe kalmak için FSH hormonu kaç olmalı?” gibi sorular gündeme gelebilir. İşte, Fsh hormonu değerleri hakkındaki tüm sorular ve cevapları…

FSH Hormonu Nedir?

İsmini İngilizce Follicule Stimulating Hormone yani folikül uyarıcı (stimulan) hormonun baş harflerinden alan FSH, beyindeki hipofiz bezinden salınan ve hem erkeklerde hem de kadınlarda üreme için çok önemli olan bir hormondur.

Folikül stimulan hormon, ergenlik gelişimi, kadın yumurtalıklarının ve erkek testislerin işlevi için gerekli olan hormonlardan biridir. Bu hormon, kadınlarda yumurta foliküllerinin olgunlaşmasını sağlar.

Ayrıca estradiol üretimini artırır. Kadınlarda adet döngüsünün devamı için gereklidir. Erkeklerde ise sperm üretimini (spermatogenez) uyarmak için testislerdeki Sertoli hücrelerine etki eder.

FSH, lüteinleştirici hormon (LH) ile birlikte gamet oluşumunu sağlayan gonadotropik denen hormon grubuna aittir. Bu hormonlar yapı itibariyle de birbirlerine çok benzemektedir.

Bu iki hormon glikoprotein yapısında olup alfa ve beta denen iki alt üniteden oluşur. Alfa üniteleri üç hormonda da (FSH, LH, HCG) aynıdır. Buna karşın, beta üniteleri kendilerine özgüdür ve vücuttaki kendi işlevlerini bu alt ünite sayesinde gerçekleştirirler.

FSH Testi Nedir?

FSH testi vücuttaki FSH miktarını anlamak için yapılan bir testtir. Bu test çoğu zaman kendi başına tanı koyulmasını sağlayamadığı için doktorunuz yanında diğer kan ve hormon testlerini de (HCG hormonu, LH, HCT değeri gibi) yaptırmanızı isteyebilir.

Hormon testi FSH oranlarının tespit edilmesinde, kandan ve idrardan olmak üzere iki şekilde uygulanabilir. FSH miktarına kandan bakılacaksa bir sağlık merkezinde kan vermeniz gerekir.

İdrardan bakılan FSH için değerler gün içerisinde değişiklik gösterebileceğinden daha doğru bir sonuca ulaşmak için genellikle 24 saat boyunca idrar toplanması sonucunda test yapılır. Kan testi daha çok tercih edilen yöntemdir.

FSH testi yaptırılmadan önce kullanılan ilaçlar doktora bildirilmelidir. Bazı ilaçlar FSH düzeyinin düşük ölçülmesine neden olabilir. Bunlardan bazıları; levodopa, simetidin, klomifen, levodopa etken maddeli ilaçlardır. Ayrıca doğum kontrol ilaçları da kandaki FSH miktarını düşürür.

FSH Testi Neden İstenir?

FSH testi, infertilitenin altında yatan sebeplerin anlaşılabilmesi için istenen bir testtir. Erkekte testis yetersizliğinin tespitinde, sperm sayısının az olduğu durumları değerlendirmede, sertleşme sorunlarında ya da cinsel fonksiyon bozukluklarının değerlendirilmesinde istenirken kadınlarda menopoz döneminin belirlenmesinde, adet düzensizliği araştırmalarında, yumurtalık yetersizliğinin tespitinde istenebilir.

Tüp bebek yaptıran hastalarımızın hikayelerini izlemek için tıklayın.

FSH Hormonu Kaç Olmalıdır?

Folikül uyarıcı hormon kadınlarda yaşam boyunca ve adet döngüsüne bağlı olarak değişiklik gösterir. Bu nedenle sonuçlar değerlendirilirken hastanın yaşı ve adet döngüsündeki yeri dikkate alınır.

FSH hormonu değerleri yaşa ve adet döngüsüne göre aşağıdaki aralıklarda olmalıdır. Erkeklerde FSH hormonu yaşa göre değişiklik gösterir.

Kadınlarda:

0-7 yaş arasında: <6.7 mIU/mL

8 yaş ya da ergenlik sonrası:

Foliküler faz: 3.1-7.9 mIU/mL

Ovulasyon fazı: 2.3-18.5 mIU/mL

Luteal faz: 1.4-5.5 mIU/mL

Menopoz: 30.6-106.3 mIU/mL

Erkeklerde:

0-7 yaş arasında: <6.7 mIU/mL

8 yaş sonrası:1.3-19.3 mIU/mL

FSH Hormonu Kaç Olursa Hamile Kalınır?

Hamile kalma şansının düşmesi, FSH hormonu değerinin 10 mIU/mL’un üzerine yükselmesi ile başlar. FSH değerleri 15 mIU/mL üzerine çıktığında hamile kalma olasılığı ciddi oranda düşer.. FSH’teki artış ne kadar fazla olursa hamile kalma şansı o ölçüde azalır.

FSH Hormonu Düşüklüğü Ne Anlama Gelir?

Kadınlarda folikül uyarıcı hormon eksikliği, ergenlikte eksik gelişme ve zayıf yumurtalık fonksiyonuna neden olur. Bu durumda, yumurtalık folikülleri düzgün şekilde büyümez ve yumurta salamaz, bu da kısırlığa yol açar.

FSH, uygun sperm üretimi için de gereklidir. Erkeklerde folikül uyarıcı hormonun az olması durumunda, ergenlik eksikliği ve sperm eksikliğinden (azospermi) kaynaklanan infertilite görülebilir.

Erkeklerde kısmi folikül uyarıcı hormon eksikliği, gecikmiş ergenliğe ve sınırlı sperm üretimine (oligosospermi) neden olabilir. Bununla beraber kişinin baba olma şansı hala vardır. Folikül uyarıcı hormon kaybı ergenlikten sonra meydana gelirse, benzer şekilde bir üreme kaybı olacaktır.

Bunun haricinde FSH hormonu; gebelik, orak hücreli anemi, prolaktin yüksekliği, yeme bozuklukları, böbrek üstü tümörü ile ilişkili erken ergenlik, sarkoidoz, hipofiz bezi ameliyatları veya radyasyon tedavisi, menenjit, kafa travmaları, tiroid bezinin yavaş çalışması, seks hormonu salgılayan tümörler, konjenital adrenal hiperplazi gibi durumlarda da düşüş gösterir.

FSH Hormonu Yüksekliği Ne Anlama Gelir?

• Yumurtalık ve Testis Sorunları: Çoğunlukla, artmış FSH seviyeleri overde veya testiste bir sorun belirtisidir. Eğer gonadlar yeterli miktarda östrojen, testosteron ve/veya inhibin üretemezse, hipofiz bezinden FSH üretiminin doğru geri bildirim kontrolü kaybolur ve hem FSH hem de LH (Luteinleştirici Hormon) seviyeleri artar. Bu duruma hipergonadotropik-hipogonadizm denir ve primer over yetmezliği veya testis yetmezliği ile ilişkilidir. Bu, erkeklerde Klinefelter sendromu ve kadınlarda Turner sendromu gibi durumlarda görülür.
• Menopoz: Kadınlarda folikül uyarıcı hormon seviyeleri, menopoz döneminde kadınlarda doğal olarak artmaya başlar. Bu da yumurtalıkların fonksiyonlarındaki azalmayla birlikte östrojen ve progesteron üretimindeki düşüşü yansıtır.
• Polikistik over (yumurtalık) sendromu: Yumurtalık kistleri, kadınlarda hormonal dengesizliklere neden olabilir.

Bunun haricinde erkeklerde alkolizm sonucunda testislerdeki hasar nedeniyle yüksek FSH değerleri görülebilir. Erkeklerde testis iltihabı (orşit) ve testis torsiyonu nedeniyle FSH yüksekliği gözlenebilirken her iki cinste de siroz, kronik böbrek yetmezliği, AIDS gibi hastalıklarda yükselmiş FSH değerleri gözlenebilir.

FSH Kontrol Mekanizması Nasıldır?

Vücuttaki birçok hormon birbirine bağlı olarak çalışır. Herhangi bir hormon, başka bir mekanizmanın uyarıcısı ya da tetikleyicisi olarak çalışıyorsa, mekanizmayı çalıştırmayı başardıktan sonra sinyali alıp salgılanmasını azaltmalıdır.

Buna geri bildirim mekanizması denir. Tiroid uyarıcı hormon, folikül uyarıcı hormon ve daha birçok hormon bu şekilde kendisini düzenler. Eğer uyardığı mekanizmadan bir sonuç alamıyorsa daha fazla salgılanır.

Örneğin menopozda artık folikül üretilmediği için FSH geri bildirim alamaz ve daha çok salgılanır. FSH, folikül yapımını tetiklediği gibi FSH’nin de salınımını denetleyen mekanizmalar vardır.

Folikül uyarıcı hormonun üretilmesi ve salınması, yumurtalıklar ve testisler tarafından salınan ve dolaşıma katılan bir dizi hormon ile düzenlenir. Bu sistem hipotalamus-hipofiz-gonadal eksen olarak adlandırılır.

Hipotalamik gonadotropin-salgılatıcı hormon (GnRH) hipotalamustan serbest bırakılır ve FSH ve LH’ın hem sentezini hem de salımınını uyarmak için ön hipofiz bezindeki reseptörlere bağlanır.

Serbest bırakılan FSH, kan dolaşımına katılarak testis ve yumurtalıklardaki reseptörlere bağlandığı yere taşınır. Bu mekanizmayı kullanarak, folikül uyarıcı hormon, luteinize edici hormon ile birlikte, testis ve yumurtalıkların fonksiyonlarını kontrol edebilir.

Kadınlarda, hormon seviyeleri adet döngüsünün sonuna doğru düştüğünde, bu hipotalamustaki sinir hücreleri tarafından algılanır. Bu hücreler daha fazla gonadotropin salgılayan hormon üretir, bu da hipofiz bezini daha fazla folikül uyarıcı hormon ve luteinize edici hormon üretmek için uyarır ve bunları kan dolaşımına salar.

Folikülün uyarıcı hormonundaki artış, folikülün yumurtalıktaki büyümesini uyarır. Bu büyümeyle birlikte, foliküllerin hücreleri artan miktarda estradiol ve inhibin denen maddeler üretir.

Buna karşılık, bu hormonların üretimi hipotalamus ve hipofiz bezi tarafından tespit edilir ve daha az gonadotropin salgılayan hormon ve folikül uyarıcı hormon salınır.

FSH Hormonu Nasıl Düşer?

Doktorunuzun tavsiye edeceği tedavi haricinde, sağlıklı bir yaşam sürmek (düzenli uyku, sağlıklı beslenme, hafif egzersiz) hormon dengenizin düzelmesini sağlar.

Genellikle hormon seviyeleri stresten etkilenmeye meyilli olduklarından stresi azaltmak hormon düzenlemede iyi bir destekleyici tedavi olacaktır.

Tüm sorularınız için 444 39 49 numaralı telefondan bize ulaşabilirsiniz.