Apandisit, karnın alt tarafında yer alan, kalın bağırsağın parçası olan ve apendiks adı verilen parmak şeklindeki kesenin iltihabıdır. Apandisit hangi tarafta gelişir diye detaylandırmak gerekirse; karnın sağ alt kadranında, kalın bağırsağın ilk kısmından çıkıntı yapan apendiks dokusunda olduğu söylenebilir. Kalın bağırsağın çıkıntılı, dar bir tüp şeklindeki parçası olan apendikste meydana gelen bir tıkanıklık, bölgede iltihaplanma ve enfeksiyona sebep olarak apandisite yol açar. Tıkanma, en yaygın olarak bağırsaktaki içeriğin alanda birikmesinden kaynaklanır. Mukus ve parazit tıkanıklığın diğer önemli iki nedenidir. Apendikste akışı engelleyen bir madde varsa, mikroorganizmalar organın içinde hızla çoğalır ve enfeksiyon ortaya çıkar. Bu; apendiks dokusunun tahriş olmasına, şişmesine ve acilen tedavi edilmezse yırtılmasına yol açar.

Hastalar, “apandisit nerede ağrı hissedilmesine sebep olur?” sorusunu sıklıkla sorar. Apandisit ağrısı, karnın sağ alt bölümünde gelişen oldukça şiddetli bir ağrıdır. Bununla birlikte ağrı çoğu insanda, göbek çevresinde başlar ve daha sonra diğer alanlara yayılır. İltihap kötüleştikçe, ağrının şiddetinde artış görülür. Apandisit her yaşta görülebilmesine rağmen en sık olarak 10 ila 30 yaş arasındaki bireylerde ortaya çıkar. Durumun standart tedavisi, iltihaplı apendiks dokusunun cerrahi olarak çıkarılmasıdır. Apandisit, ameliyatla sonuçlanan karın ağrısının en yaygın nedenleri arasında bulunur.

Tedavi edilmeyen apandisit, apandisit patlamasına neden olabilir. Bu durum, bakterilerin karın boşluğuna boşalmasına sebep olur. Sonuç ciddi ve bazen ölümcül olabilir. Cerrahi olarak çıkarılan apendiks, sindirim sisteminin bir parçası olmasına ve önemli görevleri bulunmasına rağmen, tıpkı bademcikler gibi hayati bir fonksiyona sahip değildir. Bu da kişinin onsuz da normal, sağlıklı bir hayat yaşayabileceği anlamına gelir.

Apandisit Nedir?

Apandisit nedir sorusunun cevabı; kalın bağırsağın uzantısı olan apendiks isimli doku tüpünün iltihabıdır şeklinde verilebilir. Apendiks, yaklaşık olarak 8 ila 10 cm. uzunluğunda ve 8 mm. çapında içi boş bir yapıdır. Kalın bağırsağın ilk bölümü olan ve çekum olarak isimlendirilen kolon parçasından uzanan solucan şeklinde bir yapıdır. Solucan şeklinde olması nedeniyle apendiks vermiformis olarak da isimlendirilir. Apendiks kelime olarak “ek”, vermiformis ise “solucan şeklinde” anlamına gelir. Apendiks vermiformis yapısı nedeniyle karın içinde pozisyonu oldukça değişken olan bir organdır. Bu yüzden apandisit ağrısı apendiks ucunun uzandığı pek çok yerde hissedilebilir. Bu bölgeler; karaciğer altı, sağ böbrek önü, sol alt kadran ya da midenin üstü gibi çok farklı yerler olabilir.

Apandisit ne tarafta ortaya çıkar ya da apandisit nerede görülür soruları da hastalar tarafından merak edilen konular arasında bulunur. Bu soruların cevabı apendiksin konumuyla ilişkilidir. Apendiks, karın sağ alt bölümünde bulunduğu için apandisit de doğal olarak burada görülür. Apandisit ne işe yarar henüz kesin olarak bilinmemektedir. Bununla birlikte ishal, ince ve kalın bağırsak iltihap ve enfeksiyonlarının daha hızlı iyileşmesine katkı sağladığı tahmin edilmektedir. Bunlar önemli fonksiyonlar olsa da vücut, ameliyatla organın alınmasından sonra da düzgün şekilde çalışabilir.

Apandisit Neden Olur?

Apandisit neden olur daha iyi anlayabilmek için apendiksin yapısını bilmek gerekir. Apendiks oldukça dar bir tüp olduğu için tıkanması ya da iltihaplanması daha kolaydır. Bağırsak içeriği, parazitler ya da mukus gibi faktörler nedeniyle tıkanır veya enfekte olursa, iltihaplanır ve apandisit ortaya çıkar. Apendikste gelişen inflamasyon ve şişme organa kan akışını engeller. Bu da dokunun canlılığını yitirmesi ve bakterilerin çoğalmasıyla sonuçlar.

Apandisit Belirtileri Nelerdir?

Apandisit belirtileri sindirim sistemiyle ilişkilidir ve iltihap ilerledikçe şiddetli hale gelir. Apandisit belirtileri nelerdir merak edenler için olası şikâyetler şu şekilde sıralanabilir:

• Karnın üst bölümü veya göbek deliği çevresinde ağrı
• Karın sağ alt tarafında ağrı
• İştah kaybı
• Hazımsızlık
• Mide bulantısı
• Kusma
• İshal
• Kabızlık
• Karında şişlik
• Gaz çıkarmada güçlük ya da gaz çıkaramama
• Ateşte hafif yükselme

Apandisit ağrısı sıklıkla hafif bir kramp olarak başlar. Zamanla daha kararlı ve şiddetli bir hale gelir. Karnın sağ alt kadranında hissedilmeden önce, üst karın veya göbek deliği bölgesinde görülür. Bulantı ve kusma şikâyetleri karın ağrısından kısa bir süre sonra başlar. Belirtiler her hastada aynı değildir, ancak sayılan semptomlardan bir ya da birkaçının varlığında olabildiğince çabuk acil servise başvurulmalıdır.

Apandisit semptomları, karnı etkileyen diğer rahatsızlıklara, örneğin mide gribine veya yumurtalık kistine benzeyebilir. Bu nedenle, kişide apandisit olup olmadığını söylemek zor olabilir. Kadınlarda apandisit belirtileri ile benzer şikâyetler ektopik gebelik, adet ağrısı veya pelvik inflamatuar hastalık (PID) gibi jinekolojik bir nedenle gelişebilir. Ancak bu nedenler de dahil sürekli ve şiddetli karın ağrısına yol açan herhangi bir durum, acil tıbbi yardım gerektirir.

Apandisit Patlaması Belirtileri

Apandisit patlaması sonucunda bakteriler bağırsaktan karın boşluğuna yayıldığında, karın boşluğu ve karın organlarının dışındaki zar iltihaplanır. Peritonit olarak adlandırılan bu iltihaplanma, acı veren ve acil tedavi gerektiren çok ciddi bir durumdur. Apandisit patlaması belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

• Ağrı tüm karın bölgesinde hissedilir.
• Devamlı ve daha şiddetli bir ağrı vardır.
• Ateş genellikle daha yüksektir.
• Solunum ve kalp atışı, şiddetli ağrılara yanıt olarak hızlı olabilir.
• Titreme, güçsüzlük ve zihinsel bulanıklık gibi başka belirtiler eşlik edebilir.

Karın boşluğunda bir enfeksiyon olduğunda, bazen iltihabın çevresindeki dokular enfeksiyonu sınırlamaya ve karın boşluğunun geri kalanından ayırmaya çalışır. Bu başarılı olduğunda, bakteri ve irin kapalı bir koleksiyon olan apse oluşur. Apse belirtileri, aşağıdakiler hariç apandisit ile benzerlik gösterir:

• Karında tek bir noktada ya da yaygın ağrı vardır. Lokalize ağrı sağ alt kadran dışında başka bir yerde de gelişebilir.
• Ağrı künt ya da keskin olabilir.
• Antibiyotik alımına rağmen düşmeyen ateş vardır.
• Titreme, güçsüzlük başka belirtiler bulunabilir.

Apandisit Tanısı Nasıl Konulur?

Sadece apandisite özel herhangi bir tanısal test yoktur. Bununla birlikte doktor, hastaya sorular sorarak ve fizik muayene yaparak diğer olası koşulları ekarte etmeye çalışır. Kan testlerinde iltihabi süreç nedeniyle beyaz kan hücrelerinin sayısı artmış bulunur.

Direkt karın grafisi, özellikle patlamış apandisit tanısı için hızlı ve pratik tanı sağlar. Direkt grafide nadir de olsa fekalit yani taşlaşmış dışkı görülebilir. Hastaların %70’inde kalın bağırsağın ilk bölümü olan çekumda genişleme mevcuttur. Ayrıca direkt filmde sentinel loop adı verilen görünüme rastlanabilir. Bu görünüm bağırsakta tıkanıklığa bağlı gelişen karın zarı tahrişi sonucu oluşmuş hava sıvı seviyedir. Bazı durumlarda ultrason veya BT taraması yapılması gerekebilir. Ultrasonografi ve tomografide apendiks çapının 6 milimetreden büyük olması apandisit tanısını destekler.

Apandisit Ameliyatı ve Tedavi Süreci

Apandisit geliştiğine hasta hızlı bir şekilde tedavi edilmezse dokuda patlama ortaya çıkabilir. Bu durumda iltihaba neden olan bakteriler karın boşluğuna boşalır. Sonuç olarak karın boşluğu ve karın zarında peritonit adı verilen ve acil tıbbi yardım gerektiren bir enfeksiyon gelişir. Patlama semptomların ilk 24 saati içinde nadiren meydana gelir. Ancak risk, belirtilerin ilk ortaya çıkışından 48 saat sonra çarpıcı şekilde artar. Tedavi, hastanın acilen ameliyat edilmesiyle yapılır. Apandisit ameliyatı, apendiks dokusunun cerrahi yolla çıkarılmasıdır ve apendektomi olarak adlandırılır. Apandisit ameliyatı sonrası, çoğu insan hızlı ve komplikasyonsuz bir şekilde iyileşir.

Apandisit belirtileri kadınlarda jinekolojik başka problemlerle karışabilir.