İnfertilite, çiftlerde korunmasız düzenli cinsel ilişkiye rağmen en az 12 ay boyunca gebelik oluşmamasıdır. İnfertilite, ülkemizde verimsizlik anlamına da gelen kısırlık olarak adlandırılmaktadır.

İnfertilite üreme çağındaki çiftlerin %10-15’ini etkilemektedir. Korunmasız geçen 12 aylık süre sonunda çiftlerin %80’i ilk 6 ay içinde, geri kalanların ancak %10’u takip eden 6 ay içinde gebe kalabilmektedir.

Kadın İnfertilitesi (kadın kısırlığı) Nedir?

En az bir yıl düzenli cinsel ilişkiye rağmen kadına ait nedenlerden dolayı gebelik oluşmamasına kadın infertilitesi ya da kadın kısırlığı denir. Kadında infertilite nedenlerini bulmak erkeğe göre daha zordur.

Kadın infertilitesinin ana nedenleri olarak ovulasyon bozukluğu (%32) ve tubal hasar (%26) tespit edilmiştir. Açıklanamayan infertilite oranı ise yaklaşık %9’dur.

Kadın genital sisteminin karmaşık yapısı ve fonksiyonları nedeni ile gebeliğe engel olabilecek birçok neden bulunabilir. Bu nedenler genel olarak yumurtlamaya ait nedenler, rahim ağzına ait problemler (enfeksiyon, tümör, salgı yetersizliği), rahime ait problemler (şekil bozuklukları, miyomlar), tüplere ait hastalıklar (tıkanıklık, yapışıklık) ve endometriozis (çikolata kisti), bağışıklık problemleri, üreme organları bozuklukları, psikolojik ve cinsel problemler gibi diğer bazı sıkıntılar olabilir. Kadınlarda kısırlık belirtileri kolayca fark edilmeyebilir.

Kadınlarda Kısırlık Nedenleri Neler Olabilir?

Kadınlarda kısırlık sebeplerini gözden geçirecek olursak:

Miyomlar:

Miyomlar, rahmin kas tabakasından köken alan ve kanseröz olmayan oluşumlardır. Değişik sayı, boyut ve şekillerde olabilirler. Doğurganlık çağındaki kadınlarda sıklıkla görülebilirken genellikle herhangi bir şikayete de yol açmazlar.

Ancak boyutları, sayıları ve yerleşimlerine bağlı olarak rahim iç kavitesini etkilemek suretiyle gebelik oluşumuna engel olabilir, oluşmuş gebeliklerde de düşüklere yol açabilirler.

Yardımcı üreme teknikleri öncesinde yapılacak değerlendirmede kadınlar mutlaka miyomlar açısından ayrıntılı bir şekilde değerlendirilmelidir. Gerektiği durumlarda bunlara yönelik tedavilerin öncelikle planlanması gerekebilmektedir.

Endometriozis:

Endometriosiz (çikolata kisti) rahim iç zarını oluşturan dokunun rahim dışında bir başka bölgede gelişmesi ve fonksiyon göstermesi ile seyreden bir hastalıktır. Rahim dışında başka bölgede yerleşen bu dokular her adet döneminde aktivite gösterir.

Kistler, yapışıklıklar ve nedbe dokusunun oluşmasına yol açar. Bu durum mevcut yerleşim yerinde fonksiyon kaybına yol açar. Hastada şiddetli ağrılar ve kısırlık ortaya çıkabilir.

Karın boşluğu içerisinde yerleşim gösteren bu doku salgılayabildiği diğer bazı maddeler nedeniyle kadınlarda yumurtlama bozuklukları, yumurtalık fonksiyon kayıpları ve gebeliğin tutunma problemlerine yol açarak da infertiliteye neden olabilir. Endometriyozis ilaç tedavisi veya cerrahi yöntemlerle tedavi edilebilen bir hastalıktır.

Over Kistleri:

Yumurtalıklarda bulunan içi sıvı dolu keseciklerdir. Doğurganlık çağındaki kadınlarda çok sık görülür ve büyük bir kısmı kanseröz olmayan oluşumlardır. Yumurtlamayı bozmaları ve tıkayıcı olmaları nedeni ile üremeye engel olabilirler. Hastalığın tedavisinde kistin büyüklüğü ve yerleşimi çok önemlidir.

Polikistik Over Sendromu:

Polikistik over sendromu adet düzensizliği, obezite, ciltte akne (sivilce) artışı ve erkek tipi kıllanma artışı, yumurtlamayı kontrol eden FHS / LH hormon dengesinin bozulması ve ultrasonda polikistik over görünümü izlenmesi ile karakterize klinik bir durumdur.

Polikistik over sendromu diğer hormonal hastalıklarla beraberdir. Bu hastalarda insülin direnci görülebilir, şeker hastalığı gelişebilir. Kadın infertilitesinde yumurtlama problemleri sıkça karşılaşılan bir durumdur.

Pelvik Yapışıklıklar:

Yumurtalık, tüpler ve rahim etrafında meydana gelen yapışıklıklardır. Pelvik enflamatuar hastalık, cinsel yolla bulaşan hastalıklar ve daha önce geçirilmiş operasyonlar pelvik yapışıklıklara neden olabilen etkenlerdir.

Ayrıca appandisit rüptürü, endometriozis gibi durumlar da pelvik yapışıklıklara yol açabilir. Pelvik yapışıklıklar yumurtlamayı takiben tüplerin yumurtayı yakalayıp döllenmek üzere rahme doğru yönlendirilmesinin bozulmasına neden olarak infertiliteye yol açabilir. Hem açık hem de kapalı cerrahi yöntemlerle pelvik yapışıklıklar tekrar açılabilir.

Prematür Over Yetmezliği:

40 yaşından önce menopoz gelişmesi olarak tanımlanabilir. Genellikle neden tam olarak bilinemezken genetik hastalıklar, immün sistemi bozan rahatsızlıklar ve tiroid hastalıkları gibi hormonal hastalıklar prematür over yetmezliğine yol açabilir.

Fonksiyonel Hipotalamik Amenore:

Pratik olarak anatomik veya organik bozukluklar olmadan, 6 aydan daha uzun süre menstrüasyonun olmaması olarak tanımlanabilir. Beyinden salgılanan bir hormonun (GnRH) salgılanma düzeninin değişmesi sonucu adet görememe ve yumurtlamanın olmaması şeklinde ortaya çıkar.

Fonksiyonel HA (aşırı egzersiz, beslenme eksikliği ya da psikolojik stres), fizyolojik HA (doğum sonrası ve emzirme) veya farmakolojik HA (opioid kullanımı) olabilir.

Hiperprolaktinemi:

Prolaktin hormonunun aşırı salgılanması ile görülen bir durumdur. Prolaktinomalar en sık görülen hipofiz tümörleridir. Hiperprolaktinemiye sıklıkla neden olurlar.

Prolaktin seviyesini artıran diğer durumlar, gebelik ve emzirme sırasında görülen fizyolojik artış, stres veya ilaç kullanımı olabilir. Hastalar en sık adet düzensizliği, memelerden süt gelmesi ve infertilite şikayetleri ile başvurur.

Tiroid Hastalıkları:

Hem hipertiroidi hem de hipotiroidi kısırlığa yol açabilir.

Böbrek Üstü Bezinin Bozuklukları:

Börek üstü bezlerinden aşırı hormon salgılanması sonucu kadın infertilitesi oluşabilir.

Şişmanlık:

Aşırı şişmanlık bir infertilite nedeni olarak gözlenmektedir.

Kadınlarda Kısırlık Nasıl Anlaşılır?

Kısırlık nedeni ile doktora giden bir hastada ilk adım detaylı öykü almaktır. Bu esnada hastanın hiç gebelik yaşayıp yaşamadığı, adet dönemlerinin düzeni ve uzunluğu, cinsel birliktelik sıklığı, önce yapılan tedaviler, sigara ve alkol kullanımı sorgulanır. Ayrıca tiroid hastalığı olup olmadığı, pelvik ağrı, memelerden süt gelmesi ve tüylenme olup olmadığı öğrenilir.

Daha sonra hasta muayene edilir. Hastanın kilosuna bakılır, vajinal muayene yapılır. Anormal tüylenmeye dikkat edilir.

Hastadan bazı laboratuvar testleri istenir: Tiroid testleri, cinsel yolla bulaşan hastalıklarla ilgili testler, hormonlar, hepatit b ve c bunlardan bazılarıdır. Kadınlarda kısırlık nedenlerini öğrenmek için yapılacak diğer testler ovulasyon testi, rahim filmi, yumurtalık rezerv ölçümü, hormon testleri, ultrason, histeroskopi ve gerekirse laparoskopidir.

Kadınlarda Kısırlık Tedavisi Nasıldır?

Kısırlık tedavisinde temel prensipler:

1- Nedeni bulup tedavi etmek

2- Doğru bilgilendirme

3- Ruhsal Destek

4- Tedavi alternatiflerini hasta ile tartışmak

Kadınlarda kısırlığa neden olabilecek patolojiler hem ilaç hem de cerrahi olarak düzeltilebilir. Kadında nedene yönelik tedavi yapıldıktan sonra yine de gebelik gerçekleşmiyorsa uygulanabilecek tedavi yöntemleri şunlardır:

1- Hormonal tedavi

2- Fertilite ilaçları

3- Yardımcı üreme teknikleri: Kadında tedaviye cevap vermeyen infertilite varsa IVF veya mikroenjeksiyon yöntemi ile gebelik denenebilir.

İnfertilite Tedavisinde Cerrahi Yöntemler

Tüp bebek tedavisi öncesi bazı cerrahi girişimler gebelik şansını artırmaktadır. Bunlardan bazıları:

• Endometriozis hastalığının tedavisi,
• Rahim iç tabakasını düzensizleştiren miyomların, poliplerin çıkartılması,
• Rahim içi yapışıklıkların açılması,
• Tıkalı ve içerisinde sıvı birikerek genişlemiş fallop tüplerinin çıkartılması,
• Polikistik over rahatsızlığı olan ve yumurtlaması baskılanmış kadınlarda yumurtalıklara verilen kontrollü ısı tedavisi

Laparoskopi:

Laparoskopi ile karın alt bölgesinde açılan 3 – 5 mm’lik deliklerden içeri sokulan kameralı aletler ile rahim, yumurtalık ve tüpleri ilgilendiren hastalık veya sorunlar doğrudan görülebilir ve gerekli görülürse cerrahi girişim yapılabilir.

Laparoskopinin uygulandığı durumlar şunlardır:

• Karın içi yapışıklıklar
• Tüplerin açılması
• Hasarlı tüplerin alınması
• Miyom cerrahisi
• Çikolata kisti cerrahisi

Robotik Cerrahi:

Robotik cerrahi ile miyom cerrahisi, tıkalı tüplerin açılması ve çikolata kistlerinin tedavisi yapılabilmektedir.

Her türlü sorularınız için 444 39 49 numaralı telefondan bize ulaşabilirsiniz.

Aklınıza takılan tüm sorularınız için Umut Ol Umut Bul Facebook grubumuza üye olabilirsiniz.