Kadınlarda yaşlanmanın doğal bir süreci olan menopoz, bir hastalık değil adet kanamasının sona erdiği yeni bir dönemdir. Başka bir deyişle kadınlarda hormon dengesinin değişmesiyle birlikte doğurganlığın sona erdiği dönemdir.

Bu yazıda sizler için menopoz ne demek, menopoz belirtileri nelerdir, menopoz öncesi belirtiler nelerdir gibi en çok sorulan soruların cevapları derlenmiştir.

Menopoz Nedir?

Menopoz adet döngülerinin bittiği ve kadınlarda hormonal birtakım değişikliklerin olduğu bir dönemdir. Başka bir deyişle kadınlarda hormon dengesinin değişmesiyle birlikte doğurganlığın sona erdiği dönemdir. Bir kadının menopoz tanısı alması için adet olmadan 12 ay geçirmiş olması gerekmektedir.

Menopoz döneminde, kadınlık hormonları olan östrojen ve progestin salınımı azalır. Yumurtalıkların fonksiyonu yavaşlar ve yumurtlama fonksiyonu daha önce olduğu gibi düzenli olmaz.

Adet kanamaları düzensizleşir ve zamanla tamamen biter. Ama kadınlar menopoz döneminde sekse karşı ilgilerini kaybetmezler. Aksine gebelik riskinin olmamasından dolayı çoğu kadın bu konuda kendini daha iyi hisseder.

Menopoz Kaç Yaşında Başlar?

Ortalama menopoz yaşı 48-50’dir, ancak bu ortalama toplumdan topluma değişiklik göstermektedir. İyi beslenemeyen, zayıf, vejetaryen, rahmi alınan, anne karnındayken gelişme geriliği olan ve yüksek yerlerde yaşayan kadınlarda menopoz yaşı biraz daha erken olabilmektedir.

Ayrıca sigara içen kadınlar menopoza daha erken girerler. İnsanın yaşam süresinin uzaması ile birlikte kadınların menopozda geçirdikleri yaşam süresi de artmaktadır. Gelişmiş ülkelerde kadın yaşamının 1/3’ünü menopoz dönemi oluşturmaktadır.

Kadınlar Neden Adet Görür?

Aylık adetler vücudun gebeliğe hazırlandığı karmaşık fonksiyonların sonucudur. Beyin ve yumurtalıkların birlikte hareket ederek salgıladıkları hormonlar ile yumurta gelişimi gerçekleşir.

Bu hormonlar aynı zamanda yumurtlamaya, yani yumurtanın içinde geliştiği folikülden (keseden) salınımına neden olur. Bu hormonların etkisi ile gebeliğe hazırlanan ve kalınlaşan rahmin iç tabakası, gebelik oluşmadığında adet kanaması olarak dökülür.

Yaş ilerledikçe yumurtalıklar da yaşlanır, 40 yaş civarında yumurtalıklar beyinden gelen hormonal sinyallere daha az cevap verir ve daha az östrojen salgılar.

Adetler düzensizleşir ve menopoz öncesindeki bu dönemde östrojen seviyesi hızlı bir düşüş gösterir. Sonunda yumurtalıklarda yumurta gelişimi ve östrojen üretiminin durması ile adetler kesilir ve menopoz başlar.

6 aydan daha fazla adet gecikmeleri yaşanıyorsa kandaki östrojen ve yumurtlamayı uyaran hormon (FSH) seviyeleri ölçülerek kesin tanı konur.

Perimenopoz Nedir?

Perimenopoz kavramı ise düzenli menstrüasyondan menopoza geçiş dönemini ifade eder. Perimenopoz adını verdiğimiz geçiş döneminde, yumurtalıklardaki yumurta sayısı iyice azaldığı için yumurtlama olayı daha seyrek görülür.

Kadınlar genellikle annelerinin menopoza girdiği yaşta son adetlerini görürler. Yaşı ne olursa olsun cerrahi olarak yumurtalıkları çıkarılmış kadın menopoza girmiş kabul edilir.

Rahmi çıkarılıp yumurtalıkları bırakılan kadınlarda adet kanaması olmaz ama yumurtalık fonksiyonları devam ettiği sürece menopoza girmiş olmazlar. Erkeklerde menopoz gözlenmez. Erkeklerde yaşlanma ile birlikte testosteron azalmasına bağlı olarak andropoz adı verilen durum ortaya çıkar.

Menopoz Belirtileri Nelerdir?

Menopoz belirtilerinin en tipik örneği ateş basmasıdır. Baş, boyun ve göğüs bölgesinde ani kızarıklık, vücut ısısında artış ve ardından aşırı terleme görülür.

Bu şikayetler genellikle 1-2 yıl sürmesine karşılık, kadınların %25’inde 5 yıldan daha uzun sürebilir. Nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, en önemli faktörün östrojen hormonu seviyesindeki azalma olduğu düşünülmektedir.

Vajina ve idrar yollarını örten epitel tabakasında incelme ve esneklik kaybı görülür. Ayrıca vajinada kuruluk yine görülen belirtilerden biridir.

Menopozda ruhsal problemlerin arttığına dair genel bir kanı olmasına karşın, yapılan çalışmalar bunu desteklememektedir. Ayrıca menopozda depresyonun daha sık görüldüğü görüşü de artık kabul edilmemektedir.

Ancak ateş basmalarına bağlı olarak hastanın uyku kalitesi ve dolayısı ile günlük yaşam kalitesinde bir bozulma görülebilir.

Menopoz belirtileri ve menopoz öncesi belirtiler (perimenopoz) birbirine benzerdir. “Menopoz başlangıcı nasıl olur?” sorusu, kadınlar tarafından sıklıkla sorulan bir sorudur. Menopozda aşağıda sıralanan belirtilerin hepsi bir anda gözlenmez, zaman içinde ortaya çıkar.
Bu belirtiler:

• Düzensiz adetler
• Vajinal kuruluk
• Sıcak ya da ateş basmaları
• Titreme
• Gece terlemeleri
• Uyku problemleri
• Ruh hali değişiklikleri
• Kilo alımı ve yavaşlayan metabolizma
• Saçlarda incelme ve dökülme
• Kuru cilt
• Meme dokusunun kaybı olarak sıralanabilir.

Adet değişiklikleri de dahil olmak üzere semptomlar her kadın için farklıdır. Menopozdan hemen öncesi dönem denilen perimenopoz sırasında, adet kanamalarının bir iki ay boyunca yaşanmaması yaygın ve beklenen bir durumdur. Genellikle, adet dönemleri bir ay atlanır ve geri döner, bu olay birçok kez yaşanabilir.

Adet kanamaları ayrıca daha kısa döngülerde de olur, bu yüzden birbirlerine daha yakın gerçekleşmeye başlar. Düzensiz dönemlere rağmen, gebelik mümkündür. Bir dönemi atladıysanız, ancak menopoz geçişine başladığınızdan emin değilseniz, hamilelik testi yapmanızda fayda vardır.

Erken Menopoz Belirtileri Nelerdir?

Erken menopoz belirtileri, normal menopoz dönemi belirtileriyle benzerdir. Normal belirtilere ek olarak bazı durumlarda eklem ağrısı, baş ağrısı ve kalp çarpıntısı gibi şikayetler de gözlenebilir. Eğer bir kadın bu belirtileri 40 yaşından önce yaşıyorsa, buna erken menopoz denir.

Adetleriniz sona ermişse bazı basit kan tetkikleri yapılarak menopoz döneminde olup olmadığınız anlaşılabilir. Menopoz yavaş gelişen bir süreçtir.

6-12 ay arası bir süre boyunca adet kesilmemişse menopoz dönemi başlamamış olabilir. Bu süre içinde gebe kalmamak için doğum kontrol yöntemlerini kullanmayı sürdürmek genellikle önerilir.

Adet düzeninde değişiklik, aşırı kanama, her zamankinden daha uzun süren kanama, üç haftadan daha sık kanama, eşinizle birlikte olduktan sonra kanama ve adet dönemleri arasında kanama olması halinde mutlaka doktora danışmanız önerilir. Erken menopoz tedavisi, normal menopoz tedavisinden farklı değildir.

Menopoz Ağrıları Nelerdir?

Menopozun kendisi bir ağrıya yol açmasa da yapılan araştırmalar, menopoza giren ve postmenopozal kadınların kronik ağrılarının daha şiddetlendiğini göstermektedir. Bunun olası bir nedeni östrojenin ağrı eşiğini etkilemesidir.

Menopoz Belirtileri Ne Kadar Sürer?

Menopoz belirtileri ne kadar sürer cevabını vermeden önce bu belirtilerin her kadında farklı sürdüğünü söylemekte yarar vardır. Ortalama olarak bir değer vermek gerekirse perimenopoz belirtileri 4 yıl kadar sürer.

Menopoz Yaşı

“Menopoz yaşı nedir” yine sık merak edilen bir soru olmakla birlikte, menopoz yaşı kişiden kişiye farklılaşmaktadır. Menopoz 40’lı yaşlarda görülebileceği gibi 50’li yaşlarda da ortaya çıkabilir. Batı ülkelerin kadınların menopoz yaşı ortalaması 51 iken, ülkemizde bu yaş ortalama 47’dir.

Menopoz belirtileri kanama ve düzensiz adet olarak tanımlansa da postmenopozal dönemde kanama normal değildir. Menopoz sonrası kanama gözlemlerseniz, hemen doktora başvurmanız gerekmektedir.

Menopozun Nedenleri Nelerdir?

• Üreme hormonlarının doğal düşüşü: 30’ların sonlarına yaklaşıldığında, yumurtalıklar daha az östrojen ve progesteron üretmeye başlar. Adet kanamasını düzenleyen hormonlar ve doğurganlık azalır. 40’lı yaşlarda adet dönemleri daha uzun veya kısa, daha ağır veya hafif seyretmeye başlayabilir.
• Histerektomi: Rahimi çıkaran ancak yumurtalıkları bırakan bir histerektomi genellikle erken menopoza neden olmaz. Artık adet kanaması olmasa da, yumurtalıklar hala yumurta bırakır ve östrojenle progesteron üretir. Ancak hem rahmi hem de yumurtalıkları (total histerektomi ve bilateral ooforektomi) çıkartan ameliyatlar menopoza neden olur. Adetler derhal durur ve bu hormonal değişiklikler çok aniden gerçekleştiğinden, şiddetli olabilecek sıcak basmaları ve diğer menopozal belirti ve semptomlar yaşanır.
• Kemoterapi ve radyasyon tedavisi: Bu tip kanser tedavileri sırasında ve sonrasında menopoza girilebilir ve sıcak basması gibi semptomlar yaşanabilir. Adetin (ve doğurganlığın) durması kemoterapi sonrasında her zaman kalıcı değildir, bu nedenle doğum kontrol önlemleri hala gereklidir.
• Birincil yumurtalık yetmezliği: Kadınların yaklaşık %1’i 40 yaşından önce menopoz geçirir (erken menopoz). Menopoz, yumurtalıklarınız normal düzeyde üreme hormonu üretemediğinde, genetik faktörlerden veya otoimmün hastalıklardan kaynaklanan primer over yetmezliğinden kaynaklanabilir. Ancak çoğu zaman hiçbir sebep bulunamaz. Bu kadınlar için, hormon tedavisi, en azından beyni, kalbi ve kemikleri korumak için menopozun doğal yaşına kadar önerilir.

Menopoz Komplikasyonları Nelerdir?

Menopozdan sonra, belli hastalıkların riski artar. Örnekler şunları içerir:

• Kalp ve kan damarı (kardiyovasküler) hastalığı: Östrojen seviyeleri düştüğünde, kardiyovasküler hastalık riski artar. Kalp hastalığı, kadınlarda ve erkeklerde önde gelen ölüm nedenidir. Bu yüzden düzenli egzersiz yapmak, sağlıklı bir diyet yemek ve normal kiloyu korumak önemlidir.
• Osteoporoz: Bu durum kemiklerin kırılgan ve zayıf olmasına neden olur. Menopozdan sonraki ilk birkaç yıl boyunca, kemik yoğunluğunu hızlı bir şekilde düşebilir. Osteoporozu olan menopoz sonrası kadınlar, özellikle omurga, kalça ve el bileği kırılmalarına karşı dikkatli davranmalıdır.
• İdrar kaçırma: Vajinanız ve idrar yolundaki dokular elastikiyeti kaybettiğinden, öksürme, gülme veya ağır kaldırma (idrar kaçırma) gibi durumlarda idrar kaçırma yaşanabilir. İdrar yolu enfeksiyonları menopoz döneminde daha sık görülebilir.
• Cinsel işlev: Nem üretimindeki azalma ve elastikiyet kaybından kaynaklanan vajinal kuruluk, cinsel ilişki sırasında rahatsızlığa ve hafif kanamaya neden olabilir. Ayrıca, duyuların azalması cinsel aktivite arzusunu (libido) azaltabilir.
• Kilo alımı: Birçok kadın menopoz geçişi sırasında ve menopozdan sonra kilo alır, çünkü metabolizma yavaşlar.
  Menopozun belirti ve semptomları çoğu kadının menopoz geçişine başladığını söylemek için yeterlidir. Menopoz teşhisi için testlere genellikle ihtiyaç duyulmaz. Ancak bazı durumlarda doktorunuz, yaşınız çok genç ise kan testleri önerebilir. Bu kan testleri genelde aşağıdaki hormonları ölçer:
• Folikül uyarıcı hormon (FSH) ve östrojen (estradiol): menopoz ortaya çıktıkça FSH seviyesi artar ve estradiol seviyesi düşer.
• Tiroid uyarıcı hormon (TSH): zayıf bir tiroid (hipotiroidizm), menopozinkine benzer semptomlara neden olabilir.

Menopoz Tedavisi Var mıdır?

Menopozun tekrar adet kanamalarını başlatabilecek tıbbi bir tedavisi yoktur. Zaten menopoz kadınlarda doğal bir süreç olduğu için de tedavi gerektirmez.

Bunun yerine, menopoz tedavisi belirti ve semptomları hafifletmeye ve yaşlanma ile oluşabilecek kronik durumları önlemeye veya yönetmeye odaklanır. Tedaviler şunları içerebilir:

• Hormon tedavisi: Östrojen tedavisi, menopozal sıcak basmaları hafifletmek için en etkili tedavi seçeneğidir. Tıbbi geçmişe bağlı olarak, doktorunuz semptom rahatlaması sağlamak için gereken en düşük dozda östrojen önerebilir. Rahimlerini aldırmamış kadınlarda, östrojene ek olarak progesteron gerekir. Östrojen ayrıca kemik kaybını önlemeye yardımcı olur. Hormon tedavisinin uzun süreli kullanımı bazı kardiyovasküler ve meme kanseri risklerine sahiptir, ancak menopoz döneminde hormon kullanmak bazı kadınlar için fayda göstermiştir. Siz ve doktorunuz hormon tedavisinin yararlarını ve risklerini ve bunun sizin için güvenli bir seçenek olup olmadığını tıbbi durumunuza göre karar verebilirsiniz.
• Vajinal östrojen: Vajinal kuruluğu rahatlatmak amacıyla vajina kremi, tablet veya halka kullanılarak, östrojen, doğrudan vajinaya uygulanabilir. Vajinal kuruluk, cinsel ilişki rahatsızlığı ve idrarla ilgili semptomların hafifletilmesine yardımcı olabilir.
• Düşük doz antidepresanlar: Seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI) adı verilen ilaç sınıfı ile ilgili bazı antidepresanlar menopozal sıcak basmalarını azaltabilir. Sıcak basmaların tedavisi için düşük dozlu bir antidepresan, sağlık nedenleriyle östrojen alamayan kadınlar için veya bir ruh hali rahatsızlığı için antidepresana ihtiyaç duyan kadınlar için faydalı olabilir.
• Gabapentin: Bir epilepsi ilacı olmasına rağmen Gabapentin’in sıcak basmaları da azaltmaya yardımcı olduğu gösterilmiştir. Bu ilaç östrojen tedavisi kullanamayan kadınlarda tercih edilebilir.
• Klonidin: Genellikle yüksek tansiyonu tedavi etmek için kullanılan bir hap olan klonidin, sıcak basmalardan bir miktar rahatlama sağlayabilir.
• Osteoporozun önlenmesi veya tedavisi için ilaçlar: Bireysel ihtiyaçlara bağlı olarak, doktorlar osteoporozu önlemek veya tedavi etmek için ilaç önerebilirler. Kemik kaybını ve kırık riskini azaltmaya yardımcı olan birkaç ilaç vardır. Doktorunuz, kemikleri güçlendirmeye yardımcı olmak için D vitamini takviyeleri yazabilir.

Tüm sorularınız için 444 39 49 numaralı telefondan bize ulaşabilirsiniz.

Aklınıza takılan tüm sorularınız için Umut Ol Umut Bul Facebook grubumuza üye olabilirsiniz.