Diabetes mellitus, çeşitli nedenlerle insülinin yetersiz salınması veya yetersiz etkisi sonucu ortaya çıkan ve hiperglisemi ile karakterize metabolik bir hastalıktır. Diyabetteki kronik hiperglisemi başta göz, böbrekler, sinirler, kalp ve damarlar olmak üzere birçok organda hasara yol açarak farklı klinik durumlarla karşımıza çıkar.

DM, insanlarda en sık rastlanan metabolik hastalıktır ve de değişik popülasyonlarda yaklaşık %2-8 arasında bildirilmektedir ve bu oran her geçen yıl daha da artmaktadır. Toplumdaki yaygınlığına paralel olarak değişik popülasyonlarda gebeliklerin %1-14’ü gestasyonel diyabet, %0.5’i de pregestasyonel diyabet ile komplike olmaktadır.

Diyabetle komplike olmuş gebelikler normal gebe grubuna göre birtakım anneye ve bebeğe ait riskler içermektedir. Geçen yüzyılın başlarında diyabetle komplike olmuş gebeliklerde maternal mortalite %45 ve perinatal mortalite %60’lar gibi çok yüksek oranlarda seyretmekteydi. 1920’lerde insülinin tedavide kullanılmaya başlamasıyla bu oranlar oldukça düşmüştür. Buna rağmen hala bazı komplikasyonlara bu gebelerde daha sık rastlanılmaktadır.

Gebelik kadın organizmasında büyük değişikliklere neden olur. Gebelik diyabetin ortaya çıkmasında güçlü bir etki gösterir. Çoğu toplumda gebe olguların %4’ü diyabetiktir. Diyabetik gebelerin %88-90’ı gebelik diyabeti, %10-12’i pregestasyonel diyabet (gebelikten önce diyabet) olan olgulardır.

Tüm dünyada gebelik çağındaki kadınlarda diyabet sıklığı giderek artmaktadır. Bu durumun başlıca nedenleri; sedanter yaşam tarzı, yeme alışkanlıklarındaki değişiklikler ve obezite sıklığındaki artıştır. İnsülinin keşfine kadar diyabetik gebelerde mortalite %30’larda ve infant mortalitesi %90’larda iken, günümüzde hastalığın patogenezinin daha iyi anlaşılması, gelişen tedavi ve takip yöntemleri ile birlikte perinatal mortalite oranları genel popülasyona benzer oranlara ulaşmıştır

Gestasyonel diabetes mellitus, gebelik sırasında ilk defa fark edilen veya başlayan değişken şiddette karbonhidrat intoleransı olarak tanımlanır. Gestasyonel diyabetlide gebelik öncesinde diyabet yoktur . Bütün gebe kadınlar glikoz entoleransı yönünden taranmalıdır. Son yıllarda gebelerin izlenmesindeki ilerlemeler, diyabetik annelerin tespiti, bebeklerinin mortalite ve morbiditesindeki azalmaya neden olmuştur. Karbonhidrat toleransında hafif bir bozulma dahi perinatal mortalitede artışa yol açar.

Gebelikte Şeker Yüklemesi Nedir?

Hiperglisemi hem bebek hem de anne için yüksek riskler taşır. Gebeliğe bağlı gelişen diyabeti tespit etmek için hamilelikte şeker yüklemesi yapılır. Hamilelikte görülen diyabete gestasyonel diyabet denir. Tüm gebelere gebeliğin 24-28. haftalarında 50 gr glikoz içirilerek şeker yükleme testi yapılır.

Gebelikte şeker hastalığı için düşük risk gurubu

• Yaş 25
• Diyabet öyküsü olmamalı
• Gebelik öncesi kilo normal
• Gebelikte kilo alımı normal
• Kötü öykü olmamalı
• Anormal glukoz testi olmamalı
• Açlık kan şekeri normal 95

Bu gruptaki hastalara 24-28. haftalarda şeker yükleme testi yapılır.

Ciddi gebelik diyabeti riski taşıyıp dikkat edilmesi gerekenler:

• Ailede diyabet olması veya diğer gebeliğimde gestasyonel diyabet gelişmiş olması
• İleri yaş, 30 yaş üzeri
• Obezite vücut kitle indeksi 27-30 olanlar
• Açıklanamayan anne karnında bebek ölümü, zor doğum
• Makrozomik bebek (iri bebek),
• Polihidramnios (bebeğin suyunun fazla olması)
• Diğer endokrin bozukluklar,
• AKŞ 95 ,
• Glikozüri (idrarda şeker varlığı)
• Polikistik over

Bu gruptaki hastalara ilk doktor ziyaretinde test yapılır.

Şeker Yükleme Testi Nedir, Nasıl Yapılır?

Gestasyonel diyabet tanısı için tüm gebelere gebeliğin 24-28. haftalarında 50 g glikoz içirilerek tarama testi yapılır. Test öncesi herhangi bir hazırlığa gerek yoktur. 1 saat sonraki kan şeker düzeyi 140 mg/dl veya üstünde ise 100 g glikozla test yinelenir. Kan glikoz düzeyleri (mg/dl) aşağıdaki gibiyse:

Açlık > 105

60.dk > 190

120.dk > 165

180.dk > 145

Bu değerlerden ikisi bir arada ise gestasyonel diyabet tanısı konur. Tek değerin yüksek çıkması halinde ise testin bir ay sonra yenilenmesi söz konusu olur. 50 gram şeker yükleme test neticesinin 190 mg/dl’den yüksek çıktığı hallerde 100gr OGTT uygulanmasına gerek kalmaz ve açlık glikoz seviyesine bakılması yeterli olur. Açlık kan şekerleri 95 üzerinde olan gebeler gestasyonel diyabet olarak kabul edilir.

Gebelikte Şeker Kaç Olmalıdır? Hamilelikte Şeker Kaç Olursa Tehlikelidir?

Gebelerde normal açlık kan şekerinin 95 mg/ dl’nin altında olması gereklidir. Bunun üstündeki değerler hem anne hem de bebek için risklidir. Peki gebelikte şeker kaç olursa bebeği etkiler? Yüksek riskli hastalarda ilk kontrolde AKŞ, Hba1C, tokluk kan şekeri bakılır. Tekrarlayan 2 ölçümde AKŞ > 92 mg/dl, Hba1C > %6.5 , tokluk KŞ > 200 ise Gestasyonel diyabet tanısı konur. Düşük riskli gebede AKŞ > 92mg/dl, Hba1c > %6.5, tokluk KŞ > 200 ise takibe gerek yoktur. Yüksek ve çok yüksek riskli gebelerde AKŞ >92mg/dl, Hba1c > %6.5, KŞ > 200 olsa dahi 24-28. haftada şeker yükleme testi yapmak gereklidir.

Hamilelikte Şeker Yüklemesi Ne Zaman Yapılır?

Gebelikte şeker yüklemesi ne zaman yapılır sorusuna gelirsek: Hamilelikte şeker yüklemesi yukarıda bahsedilen riskli grupta ilk görüldüğü anda diğer gebelere ise 24-28. haftalarda yapılmalıdır.

Hamilelikte Şeker Yüklemesi Nasıl Yapılır?

En çok merak edilen konulardan biri şeker yükleme testi nasıl yapılır konusudur. Yapılan test sırasında anne adayına önce 50 g glikoz içirilir. Bir saat sonra kanda glikoz seviyesi kontrol edilir. Yapılan kan şekeri ölçümü esnasında glikoz seviyesi 140 mg/dl altında olduğunda anne adayında gebelik şekeri olmadığı belirlenir. Fakat kandaki glikozun bu değerin üstünde çıkması halinde 3 saatlik 100 g glikozla testin yeniden yapılması gerekir. 3 saat sürecek yüklemenin ardından, anne adayının gebelik şekeri olup olmadığı kesin olarak belirlenir. Anne adayına yapılacak şeker yükleme testi sonrasında aşırı fiziksel aktiviteden kaçınılmalı ve bu süreçte herhangi bir şey yenilmemelidir. Şeker yükleme testinin doğru sonuç vermesi için bu unsurlar önemlidir.

Hamilelikte Şeker Yüklemesi Yapılmazsa Ne Olur?

Hamilelikte şeker yükselmesi hem bebek hem de anne için ciddi riskler taşır. Hamilelik döneminde tespit edilmeyip tedavi edilmeyen anne ve bebeklerde ciddi sağlık sorunları görülebilir. Gestasyonel diyabetin anne ve bebek için taşıdığı riskler şöyledir:

Anneye ait riskler:

• Doğum travması
• Sezeryan
• Preeklampsi
• Tip 2 diyabet
• Metabolik sendrom
• Düşük
• İdrar yolu enfeksiyonu
• Doğum sonrası kanama
• Doğum sonrası enfeksiyon
• Kansızlık

Anne karnında bebeğe ait riskler:

• İri bebek
• Hiperinsülinemi
• Kalp hastalıkları
• Ölü doğum
• Doğum travması

Yenidoğan bebeğe ait riskler:

• Solunum sıkıntısı
• Hipoglisemi
• Kalsiyum düşüklüğü
• Yenidoğan sarılığının şiddetli ve uzun sürmesi
• Polisitemi
• Kardiyomyopati
• Ölüm

Gebelikte Şeker Hastalığı Riski Taşıyanlar

Aşağıda saydığımız gruptaki hastalar ciddi şeker hastalığı riski taşırlar. Bu hastalara ilk doktor ziyaretinde hamilelikte şeker testi ve şeker yükleme testi yapılır. 24-28. haftalarda ise test tekrar edilir.

• Belirgin obesite
• Ailede diyabet öyküsü
• Glukoz intoleransı öyküsü
• Makrozomili (iri bebek) bebek öyküsü
• Glukozüri (idrarda şeker çıkması)

Hamilelikte Şeker Belirtileri Nelerdir?

Şayet aşikar şeker hastalığı gelişmemişse gebede belirti görülmeyebilir. Aşikar şeker hastalığı varsa çok su içme, çok yeme ve çok idrara çıkma görülür. Tanı genellikle gebelikte şeker testi ile konur.

Hamilelik Şekeri (gestasyonel diyabet) Tedavisi Nasıl Yapılır?

Hamilelikte şeker nasıl düşürülür sorusuna gelirsek: Eğer gebe şeker hastalığı yönünden yüksek risk taşıyorsa veya yapılan şeker yükleme testi bozuk çıkmışsa gebeye uygun beslenme programı düzenlenir. Beslenme programı uygun egzersiz programı ile desteklenir. Gestasyonel diyabet gelişmiş hastalara insülin tedavisi başlanır. Gebe yakından takip edilir. Gebelik diyabeti olan hastalar doğumdan sonra da takip edilmelidir.

Gebelikte Şeker Kaç Olmalı?

Gebelikte istenen kan şekeri düzeyleri şöyledir:

• AKŞ < 95
• 1. saat < 140
• 2. saat < 120
• HbA1C<

Sağlıklı günler dileriz.