Fertilizasyon (Döllenme) Nedir?; Bir yıl süreyle korunmasız ve düzenli olarak cinsel ilişkiye girilmesine rağmen gebelik sağlanamaması durumunda çiftlerin, hekime başvurarak üreme sistemlerinin kontrollerini yaptırması önerilir.

Kadınlarda üreme yaş ile direkt bağlantılıdır. Doğal yollardan gebelik sağlanamaması durumunda 35 yaşın üzerindeki kişilerin 6 ay içinde, 40 yaş ve üzerindeki kişilerin ise 3 ay içinde sağlık kontrollerini yaptırmak için bir uzmana başvurması gerekir.

Yapılan kontroller sırasında doğal yollardan gebelik sağlanması mümkün görünmüyorsa çiftler, hekimin önerisi üzerine üremeye yardımcı tedavi uygulamalarından biri olan tüp bebek tedavisine başlayabilir.

Tüp bebek tedavisi temelde, ovulasyon indüksiyonu, yumurta toplama, sperm alınması, fertilizasyon ve son olarak embriyo transferi olmak üzere 5 adımdan oluşur.

İnfertilite ya da halk arasında bilinen adıyla kısırlık tedavisi için uygulanan tüp bebek tedavi yönteminde öncelikle kadın üreme hücresi olan yumurtaların hormon ilaçları kullanılarak olgunlaştırılması ve ardından toplanması gerekir.

Baba adayından alınan sperm hücreleri, embriyoloji laboratuvarında anne adayının yumurtasıyla bir araya getirilir ve döllenme sağlanır. Oluşan embriyolar arasında en sağlıklı olan seçilir ve anne adayının rahmine transfer edilerek gebelik sağlanır.

Bu adımların tamamlanmasının ardından doğal yollardan gebelik sağlayamayan çiftler, sağlıklı bir hamilelik döneminin ardından bebeklerini kucaklarına alabilir. Fertilizasyon aşamaları hakkında merak ettiklerinizi bu yazımızda bulabilirsiniz.

Fertilizasyon Nedir?

Doğal yollardan gebeliğin oluşabilmesi için kadın ve erkeğin üreme sistemlerinin yanı sıra beyin, ve hormonal düzenin de sağlıklı olması gerekir. Gebelik için kadının beyninde yer alan hipotalamus, yine beyinde yer alan ve bir tür endokrin bezi olan hipofiz bezini uyarır. Hipofiz bezi, uyarılmasıyla birlikte LH ve FSH hormonlarını salgılar.

Dolaşım sistemi aracılığıyla yumurtalıklara ulaşan hormonlar, yumurtalık rezervinde bulunan yumurtaların bir kısmının olgunlaşmasına neden olur. Olgunlaşan yumurtalar, içinde bulundukları folikülleri çatlatır. En iyi ve en sağlıklı durumda olan yumurta, yumurtalıklarla rahim arasında bulunan fallop tüplerine atılır.

Fallop tüplerinden rahme doğru ilerleyen yumurtanın ömrü yalnızca 24 saattir. Ancak erkek üreme hücresi olan sperm, kadın vücudunda yaklaşık 4 ila 5 gün kadar canlı kalabilir. Fallop tüplerinde bulunan yumurta, ilk 24 saat içinde sperm hücresiyle karşılaşması durumunda döllenme gerçekleşir.

Döllenen yumurta, rahme ilerleyerek tutunur. Ancak pek çok farklı rahatsızlığa bağlı olarak doğal yollardan döllenme gerçekleşmeyebilir. Bu rahatsızlıkların bir kısmı tedavi edilebilirken bir kısmı tedavi edilse dahi gebelik oluşumuna engel olmayı sürdürebilir.

Bu gibi durumlarda üremeye yardımcı tüp bebek yöntemiyle çiftler bebek sahibi olabilir. Tüp bebek yönteminde döllenme, laboratuvar ortamında yapılır.

Tıp dilinde fertilizasyon olarak tanımlanan döllenme, IVF ve ICSI olmak üzere iki farklı yöntemle yapılabilir. Bu yöntemlerin hangisinin tercih edileceği temel olarak sperm hücrelerinin miktarına ve hareketliliğine bağlıdır.

Farklı bir deyişle, sperm hücrelerinde aranan kriterler bulunuyorsa IVF (In Vitro Fertilization) yöntemiyle, bulunmuyorsa ICSI (Intracytoplasmic Sperm Injection) yöntemiyle döllenme sağlanır.

Embriyoloji laboratuvarında yapılan fertilizasyon işlemi sonrasında döllenmenin gerçekleşip gerçekleşmediği mikroskop altında tespit edilir.

Döllenmenin sağlanmasıyla birlikte embriyo transferi için zaman belirlenir ve embriyo, anne rahmine bırakılarak gebelik başlar. Tüp bebek yöntemiyle gebe kalmayı düşünenlerin sıklıkla sorduğu “Fertilizasyon Nedir?” sorusu bu şekilde yanıtlanabilir.

Fertilizasyon Aşamaları

Kadın yumurtasının embriyoloji laboratuvarında döllenmesi için öncelikle, ovulasyon indüksiyonu olarak tanımlanan yumurtaların olgunlaştırılma sürecinin tamamlanması gerekir.

Adetin 3. gününde yumurtaların olgunlaştırılması için ilaç kullanımına başlanır. Yaklaşık 2 hafta içinde olgunlaşan çok sayıda yumurtanın, çatlatma iğnesi yardımıyla çatlatılarak, foliküllerinden çıkması sağlanır. Çatlatma iğnesi yapıldıktan yaklaşık 36 saat sonra OPU olarak tanımlanan yumurta toplama işlemine başlanır.

5 ila 20 dakika kadar süren bu işlemin ardından toplanan yumurtalar, laboratuvar ortamında hazır bulunan kültür ortamına yerleştirilir. Kadından yumurta toplanırken erkeğin de mastürbasyon yolu ile sperm vermesi gerekir.

Ancak bu yolla yumurtayı dölleyecek nitelikte sperm hücresi alınamaması durumunda TESE olarak tanımlanan biyopsi yöntemiyle sperm alınabilir. Sperm hücreleri, laboratuvar ortamında uygulanan özel bir yıkama işlemiyle semenden ayrıştırılır. Ardından döllenme yani fertilizasyon aşamasına geçilir.

Fertilizasyon aşaması iki farklı yöntemle yapılır. Bu noktada belirleyici olan, sperm hücresinin niteliğidir. Dölleme kapasitesinde problem bulunmuyorsa IVF yöntemi ile fertilizasyon yapılır.

Bu yöntemde kadından toplanan yumurtalar ve erkekten alınan sperm hücreleri, kültür ortamında bir araya getirilir. Doğal seçilimin mümkün olduğu bu yöntemde, yumurtaların bir kısmı döllenir. Yumurtalar, döllenme işleminin tamamlanmasının ardından fertilizasyon kontrolü için kültür ortamında bekletilir.

Ancak az sayıda sperm kullanıldığında fertilizasyon başarısızlığı, çok sayıda kullanıldığında ise polispermi olarak bilinen tek bir yumurtayı birden fazla spermin dölleme ihtimali bulunur. Polispermi varlığında oluşan embriyolar, transfer işlemi için kullanılamaz. Bu yüzden IVF yönteminde laboratuvar seçimi son derece önemlidir.

Bir diğer fertilizasyon yöntemi ise ICSI ya da yaygın olarak bilinen adıyla mikroenjeksiyondur. Bu yöntemde holding pipeti ile yumurta tutulur ve mikroenjeksiyon pipeti ile yumurtanın içine sperm hücresi enjekte edilir.

Oldukça hassas bir mikro cerrahi işlemi olan ICSI yönteminin ardından enjeksiyonun yapıldığı yumurtalar, taze kültür sıvısına bırakılarak fertilizasyon kontrolü yapılana kadar bekletilir.

IVF ya da ICSI işleminin tamamlanmasının ardından 10 ila 18 saat süreyle beklendikten sonra fertilizasyon kontrol edilir. Mikroskop altında yapılan bu kontrol sırasında zigot oluşumu aranır.

2 çekirdekli (2 pronucleus veya 2 PN) yumurta, sağlıklı bir şekilde döllenmenin gerçekleştiğini gösterir. Çekirdeksiz (0 PN) ya da sağlıksız (1 PN veya 3 PN) yumurta varlığı, döllenmenin sağlıklı bir şekilde oluşmadığını gösterir. 2 çekirdekli sağlıklı zigot, bölünerek çoğalmaya devam eder ve sonunda embriyo meydana gelir.

Yumurta toplama işleminin ardından geçen 2 ila 6. günde embriyo transferi yapılır. Anestezi gerektirmeyen bu işlem, vajinadan endometriuma ulaştırılan kateter aracılığıyla yapılır.

Embriyo implantasyonu ya da farklı bir deyişle embriyonun rahim duvarına tutunması, 6 ila 10 gün içinde gerçekleşir. Böylece gebelik süreci başlamış olur. Fertilizasyon aşamaları ya da fertilizasyon evreleri nelerdir? sorusu, bu şekilde yanıtlanabilir. Tüp bebek yöntemiyle bebek sahibi olmayı planlayan çiftlerin merak ettiği bir değer soru da “Fertilizasyon Nerede Gerçekleşir?” şeklindedir.

Fertilizasyon Nerede Gerçekleşir?

Fertilizasyon ya da halk arasında yaygın olarak bilinen adıyla döllenme, doğal yollarla oluşan gebeliklerde fallop tüplerinde gerçekleşir. Yumurtanın çatladıktan sonra atıldığı fallop tüpleri, yumurtalıklarla rahim arasındaki kanal benzeri yapıdır. Yumurta, fallop tüplerine atıldıktan sonra 24 saat kadar canlı kalır.

Farklı bir deyişle yumurta henüz rahme ulaşamadan ölür. Erkek üreme hücresi sperm ise yaklaşık 4 ila 5 gün, kadın vücudunda canlı kalabilir. Rahim ağzından, rahme, oradan da fallop tüplerine çıkan sperm hücresi, yumurtanın bu noktada bulunması durumunda fertilizasyonu gerçekleştirir.

Eğer yumurta yoksa 4-5 gün yumurtanın gelmesini bekleyebilir. Tüp bebek yönteminde kullanılan IVF ya da ICSI yöntemlerinin her ikisinde de fertilizasyon, laboratuvar ortamında gerçekleştirilir.

IVF yönteminde fertilizasyon, embriyoloji laboratuvarındaki kültür ortamında yumurta ile spermin bir araya getirilmesiyle oluşur. ICSI yönteminde ise sperm, yumurtanın içine mikroenjeksiyon yöntemiyle bırakılır.

Eğer siz de üremeye yardımcı tüp bebek yöntemiyle çocuk sahibi olmayı planlıyorsanız, aklınıza takılan tüm sorular için 444 39 49 numaralı telefondan bize ulaşabilirsiniz. Sağlıklı günler dileriz.

Aklınıza takılan tüm sorularınız için Umut Ol Umut Bul Facebook grubumuza üye olabilirsiniz.