Embriyo Kalitesi Nasıl Belirlenir?

Kadın üreme hücresi olan yumurtanın, erkek üreme hücresi olan sperm ile döllenmesi sonucunda tek hücreli hücre yapısı oluşur. Zigot olarak adlandırılan bu hücre, 23 erkek ve 23 dişi kromozomundan meydana gelir ve art arda bölünerek çoğalmaya başlar. Döllenmeden 1 gün sonra iki çekirdekli hücre mitoz bölünmeyle çoğalır. 2. günde zigot 4 hücreli, 3. günde ise 8 hücreli bir yapıdadır. Fallop tüplerinden rahme doğru ilerleyen zigot, 5. ya da 6. günde blastokiste dönüşür.

Zigotun blastokiste dönüşmesinin ardından geçen 1 ila 2 gün içinde blastokist rahme tutunur. Blastokistin rahme tutunmasının ardından geçen 8 hafta, embriyonik dönem olarak tanımlanır. İlk 6 haftadan sonra hücreler kendi içlerinde ayrışır ve döllenmenin ardından geçen 10. hafta itibariyle fetal dönem başlar. İnsanın cenin olmadan önceki hali olarak tanımlanabilen embriyo, doğal yollarla oluşabileceği gibi, tüp bebek tedavisinde anne adayından alınan yumurtaların, baba adayından alınan sperm hücreleri ile laboratuvar ortamında döllenmesiyle de oluşabilir. Embriyo oluşumunun ardından farklı günlerde embriyo değerlendirilir.

Mikroenjeksiyon (ICSI) işleminden sonraki ilk değerlendirme 42 ila 44 saat sonra yapılır. Bir kaç kez tekrarlanan değerlendirmenin ardından embriyo kalitesi uygunsa, transplantasyon olarak tanımlanan embriyonun anne adayını rahmine bırakılması işlemi yapılır. Tüp bebek tedavisi ile gebe kalmayı planlayan çiftlerin merak ettiği sorular “En kaliteli embriyo kaç hücrelidir?”, “Kaliteli embriyo kaç hücreli olmalı?” ya da “Kaliteli embriyo kaça bölünmeli?” şeklindedir. Embriyo kalitesinin derecelerinden bahsetmeden önce “Embriyo nedir?” sorusunu yanıtlamak gerekir.

Embriyo Nedir?

Yumurta hücresinin içine sperm hücresinin doğal yollarla ya da tüp bebek yöntemiyle girmesi sonucunda döllenme oluşur. Döllenmiş yumurta zigot olarak adlandırılır. Zigot mitoz bölünmeyle hücre sayısını arttırır. Bu dönemin ardından blastokist olarak anılan bu hücre yapısı fallop tüplerinden rahme doğru ilerler. 5. hafta itibariyle embriyonik dönem başlar. Embriyo, yumurtanın döllendikten sonraki ve fetüs dönemi öncesi ara dönemini ifade eder. Fakat embriyo tanımı, yumurtanın döllendiği andan fetüs dönemine kadar olan zaman dilimi için de yaygın olarak kullanılır.

Embriyonun kalp atışı 6. hafta itibariyle başlar. 9. haftada ise ayak parmakları, göz kapakları ve kulakları şekillenir. 11. haftadan itibaren yaklaşık 5 cm boyutunda olan bebek, fetüs olarak anılır. Tüp bebek tedavisinde yapılan embriyo transferi işlemi ise yumurta toplama işlemi olarak bilinen OPU işleminden sonraki 2 ila 6. günde yapılır. Transfer gerçekleştirilmeden önce embriyo kalitesi belirlenir. Embriyo kalitesinin önemi konusuna geçmeden önce “Tüp bebekte embriyo kalitesi kaç olmalı?” sorusunu yanıtlamak gerekir.

Embriyo Kalitesi Nasıl Belirlenir?

Doğal yollardan gebelik sağlanamaması durumda çiftler üremeye yardımcı tüp bebek tedavisine yönelir. Bu tedavi yönteminde anne adayından alınan yumurtalar ile baba adayının üreme hücresi olan spermler laboratuvar ortamında bir araya getirilerek yumurtaların döllenmesi sağlanır. Embriyolar, laboratuvar ortamında 5. ya da 6. güne kadar büyütülebilir. Bu süreçte embriyoların kalitesi de günlük olarak değerlendirilir. 3 gün veya 6 gün embriyo kalitesi gibi terimler bu yüzden kullanılır.

Embriyoların oluşmasıyla birlikte, transfer sürecine kadar her embriyo kalitesine göre ayrı ayrı sınıflandırılır. Bu değerlendirme sırasında embriyo, hücre sayısı, hücreler arası farklılıklar, görünüm, çap ve hücre grupları gibi pek çok parametre açısından incelenir. Bu süreç boyunca embriyonun kalitesi 5aa, 3bb, 4ab şeklinde rakam ve harflerle sınıflandırılır. Bu derecelendirme yönteminde başta yer alan rakam, embriyonun büyüklüğünün tanımlanmasında kullanılır.

Blastokist aşamasında olan bir embriyo 1 rakamıyla tanımlanırken, son aşamada olan embriyo ise 6 sayısı ile tanımlanır. Burada yer alan rakam, embriyonun tutma ihtimalinin yüksekliğini değil, gelişim derecesini belirtir. Yapılan sınıflandırmanın ardından blastokist embriyo kalitesi grade olarak tanımlanır. “Embriyo kalitesi nasıl anlaşılır?” ve “Embriyo kalitesi blast ne demek?” sorusu bu şeklide yanıtlanabilir.

Embriyo Kalite Dereceleri Nelerdir?

Embriyo kalite derecelendirmesi üç farklı parametrenin incelenmesiyle yapılır. Embriyonun genişlemesine ve hatching (kabuk dışına çıkma) durumuna göre sınıflandırma rakamlarla yapılır. Rakamın ardından gelen ilk harf ise iç hücre kütlesinin değerlendirilmesi için kullanılır. Rakamdan sonra gelen ikici harf ise hücre değerlendirmesini yansıtır. Bu parametrelerin sonunda 3ab ya da 5aa gibi embriyo kalite dereceleri ortaya çıkar. Bu değerin başında yer alan 1 rakamı, erken blastokist aşamasını temsil eder.

Blastosöl embriyo hacminin yarısından daha azını kaplar. En yüksek değer olan 6 rakamı ise Blastokistin, kabuk dışına çıktığını ya da farklı bir değişle zona pellucidada (yumurta zarını çevreleyen örtü) tamamen ayrılmıştır. Embriyo derecelendirilmesini daha iyi anlamak için sıklıkla sorulan “embriyo kalitesi 4ab ne demek?” ya da “Embriyo kalitesi 3bb ne demek?” sorularını tek tek yanıtlamak gerekir.

Embriyo Kalitesi 5aa Ne Demek?

Embriyo kalitesi 5aa; blastokistin çatlama aşamasında olduğunu, zona pellucidanın inceldiği aşamayı temsil ederken 5 rakamından sonraki iç hücre kütlesinin değerlendirilmesi için kullanılan ilk a harfi, sıkıca paketlenen çok sayıda hücre varlığını ifade eder. En sonda yer alan a harfi ise blastokisti çevreleyen çok sayıda hücrenin birbirine sıkıca tutunduğunu gösterir. “Embriyo kalitesi 5aa ne demek?” sorusu bu şekilde yanıtlanabilir.

Embriyo Kalitesi 4ab Ne Demek?

Embriyo kalitesi 4ab blastokistin, embriyo hacminden fazla olduğunu ve zona pellucidanın inceldiğini gösterir. 4 rakamından sonra gelen a harfi, çok sayıda hücre varlığını ifade ederken en sonda yer alan b harfi, trofoektoderm hücre değerlendirmesine göre az sayıda hücre olduğunu ve epitelin sıkı olmadığını ifade eder.

Embriyo Kalitesi 3bb Ne Demek?

Embriyo kalitesi 3bb, blastokistin embriyoyu tamamen kapladığını gösterir. Sonraki b harfleri ise sırasıyla iç hücre kütlesinde çok sayıda hücre bulunduğunu ancak bunların gevşek bir şekilde gruplandığını ve trofoektoderm değerlendirmesinde az sayıda hücrenin, gevşek epidele sahip olduğunu gösterir. 3. kalite embriyo ile hamile kalanlar ve b kalite embriyo ile hamile kalanlar son derece fazladır. “Embriyo kalitesi 2bb ne demek?” sorusu da sıklıkla merak edilir.

Embriyo Kalitesi 2bb Ne Demek?

Embriyonun blastokist aşamasında, embriyo hacminin yarısını ya da yarısından daha azını kapsadığını gösterir. İç hücre kütlesinde çok sayıda hücre olduğunu ve trofoektoderm değerlendirmesine göre az sayıda hücre bulunduğunu gösterir. Embriyo kalitesini belirten harflerden aa, bb ye göre embriyonun tutunma ihtimalinin %3 ila %5 oranında fazla olduğunu gösterir. 2.kalite embriyo ile hamile kalanlar, azımsanmayacak kadar fazladır ve hatta 1 kaliteli embriyonun tutunma şansı da bulunur. Merak edilen sorulardan bir diğeri de “Embriyo kalitesi neye bağlıdır?” şeklindedir.

Embriyo Kalitesi Neye Bağlıdır?

Embriyo kalitesizliği ya da kalitesi, laboratuvar ısısı, nemi, kullanılan cihazların özellikleri gibi çevresel etkenlere göre değişebilir. Embriyonun gelişimini sürdürdüğü kültür ortamı da embriyonun kalitesinin farklılaşmasına yol açabilir. Bu yüzden tüp bebek tedavisinde hastane seçimi son derece önemlidir. Blastokist embriyo kalitesini etkileyen bir diğer faktör de yumurta kalitesidir. Bu yüzden öncelikle, yumurta kalitesinin arttırılması için düzenli olarak hekim kontrolüne gidilmelidir.

Hekim kişiyi embriyo kalitesini etkileyen faktörler açısından ayrıntılı olarak bilgilendirir. Yumurta ve dolayısıyla embriyo kalitesini arttırmak için mevsim meyve ve sebzelerinin tüketilmesi, dengeli beslenilmesi önerilebilir. “Kaliteli embriyo için ne yemeli?” ya da “Embriyo kalitesi nasıl artar?” soruları bu şekilde yanıtlanabilir.

Tüp Bebekte Embriyo Gelişiminin Durması

Tüp bebek tedavisinde embriyo gelişiminin durması, embriyoda var olan kromozomal bir bozukluktan kaynaklanabilir. Bu durumda gebeliğin oluşması mümkün değildir. Ancak tüp bebek tedavisinde alınan yumurta ve spermler ile birden fazla embriyo oluşturulduğu için tek bir embriyonun gelişimini durdurması çoğunlukla tedavi sürecini etkilemez. Sıkça merak edilen sorulardan bir diğeri de “Embriyo kalitesi değişir mi?” ya da “Kaliteli embriyo neden tutmaz?” şeklindedir.

Kaliteli Embriyo Neden Tutmaz?

Kaliteli embriyonun tutunma şansı, düşük kaliteli embriyoya göre daha yüksek olsa da bazı durumlarda embriyo rahme tutunamayabilir. Özellikle anne adayının daha önceden geçirdiği ameliyatlar ya da kürtaj gibi operasyonlar, rahim içi dokusunda enfeksiyona ve doku içinde yapışıklığa neden olmuş olabilir. Bu gibi durumlarda kaliteli embriyo tutmayabilir.

Üremeye yardımcı tüp bebek tedavi yöntemi hakkında aklınıza takılan tüm sorularınız için 444 39 49 numaralı telefondan bize ulaşabilirsiniz. Sağlıklı günler dileriz.