Tüp Bebekte Boş Yumurta Sendromu

Tüp bebek tedavisi, kısırlık sorunu yaşayan çiftlere bebek sahibi olma şansı veren bir yöntemdir. Gelişen teknoloji ile gebe kalma oranlarının oldukça arttığı bu yöntem, binlerce çift için umut kaynağıdır.

Tüp bebek yönteminde, başarılı gebelik oranları gittikçe artmakla birlikte bazen tedavi sürecinde istenmeyen durumlarla da karşılaşılabilir. Bunlardan biri de Boş Folikül Sendromu’dur.

Tüp Bebekte Boş Yumurta (Folikül) Sendromu Nedir?

Boş Folikül Sendromu; folikül gelişimi ve östrojen seviyelerinin normal olmasına karşın, yumurta toplama işleminde hiç yumurta elde edilememesi durumudur.

‘Normalde bir folikülden kaç yumurta çıkar?’ sorusuyla sıklıkla karşılaşılır. Genellikle her bir folikül bir adet yumurta içerir. Tüp bebek (IVF) işlemi sırasında elde edilen yumurta sayısı, toplanan folikül sayısından genellikle daha düşüktür.

Yani toplanan her folikülden her zaman yumurta elde edilemeyebilir. Bu tüp bebek uygulamaları sırasında sık karşılaşılan bir durumdur.

Ancak Boş Folikül Sendromu – toplanan foliküllerden hiç yumurta elde edilememesi- nadiren görülür. Farklı klinik ve çalışmalardan farklı sonuç elde edilmekle birlikte Boş Folikül Sendromu’nun görülme sıklığı %0.045 ile %7 arasında değişir.

Boş Yumurta (Folikül) Olmasının Sebepleri Nelerdir?

Boş yumurta sendromu; Yanlış Boş Folikül Sendromu (False Empty Follicle Syndrome, FEFS) ve Gerçek Boş Folikül Sendromu (Genuine Empty Follicle Syndrome, GEFS) olmak üzere ikiye ayrılır.

Yanlış Boş Folikül Sendromu, çatlama iğnesi olarak da bilinen HCG (human choriogonadotropin) enjeksiyonunun doğru yapılmamasından kaynaklanır.

Bunun sonucunda dolaşımdaki HCG yeterince yükselmez ve yumurtlama (ovulasyon) işlemi tam olarak gerçekleşmez. Tüp bebek işleminde, yumurtlamanın (ovulasyonun) düzgün gerçekleşmesi ve olgun yumurtaların istenen kalite ve sayıda toplanabilmesi için tüm prosedürün eksiksiz uygulanması gerekir.

İşlem için kullanılacak ilaçların uygun doz ve zamanlamada kullanılması, yumurtalık stimülasyonun (uyarılmasının) düzgün yapılması, ovulasyon zamanın iyi takip edilmesi ve yumurta toplama işleminin doğru zamanda yapılması; tüp bebek tedavisinin başarı şansını artırır. Yanlış Boş Folikül Sendromunda, işlemin önemli basamaklarından biri olan çatlama iğnesi (HCG enjeksiyonu) uygulamasında bir problem olur.

İğnenin zamanlaması, iğne içerisindeki HCG dozunun uygunsuz olması, iğne sonrası yumurta toplama işleminin zamanında yapılmaması gibi işlemler; boş folikül sendromuna yol açabilir.

Bu durumların önüne geçmek için HCG iğneleri uygun ortamda muhafaza edilmeli, enjeksiyon zamanı titizlikle takip edilerek uygulama doğru bir şekilde yapılmalıdır.

Çatlatma (HCG) iğnesi yapıldıktan yaklaşık 36 saat sonra yumurta toplama işlemi yapılmalıdır. Bu işlemin; enjeksiyondan 34 saaten kısa, 38 saatten uzun süre sonra yapılması da toplanan foliküllerde yumurta olmamasına ya da dejenere yumurta oluşumuna neden olabilir. Bu nedenle bu süreç dikkatle takip edilmelidir.

Gerçek Boş Folikül Sendromu ise, yumurta gelişiminde ve çatlatma (HCG) iğnesi zamanlamasında bir problem olmamasına, tüm süreç doğru bir şekilde ilerlemesine rağmen toplanan foliküllerin boş olmasıdır.

Bu duruma yol açan etkenler henüz tam olarak aydınlatılmamış olmakla beraber genetik faktörlerin Gerçek Boş Folikül Sendromu gelişiminde rol alabileceği düşünülmektedir. Bu sendroma sahip hastalardan alınan kan ve idrar örneklerinde HCG düzeyi normal aralıktadır.

Bu hastalardaki genetik yapının, HCG hormonuna karşı daha az cevap gelişmesine neden olabileceği düşünülmektedir. Kişinin hormon seviyeleri, tüp bebek tedavisi için belirlenen aralıkta yer alsa da vücut bu hormona karşı gereken tepkiyi veremez. Bu nedenle de folikül gelişimi ve yumurtlama (ovulasyon) istenen düzeyde olmaz.

Pek çok farklı klinikte yürütülen çalışmalarda, bazı faktörlerin Boş Folikül Sendromu görülme ihtimalinin arttırdığı gözlenmiştir. Yumurtalık rezervi az, ileri yaş kadınlarda bu sendrom daha sık görülür.

Boş Folikül Sendromu doğurganlık çağı içerisindeki her yaşta görülebilir. Ancak 40 yaş üzeri kadınlarda bu sendrom, daha genç kadınlara oranla 5 kat daha sık görülür.

Boş Yumurta (Folikül) Sendromunun Çözümleri Nelerdir?

Boş Folikül Sendromu yaşayan kişilerde bu problem tekrar edebilir. Bu nedenle tüp bebek tedavisine başlamadan önce kişinin -varsa- geçmiş tüp bebek işlemleri sorgulanmalıdır.

Boş Folikül Sendromunun; tekrarlayan tüp bebek başarısızlıklarının tekrar tekrar görülmesi ve bu durumun geri döndürülemez bir hal alması genellikle yumurtalık yaşlanmasıyla ilgili olduğu gösterilmiştir.

Çoğu vakada ilk kez Boş Folikül Sendromu görülmesi, hastanın ilerleyen tüp bebek girişimleri için bir olumsuzluk oluşturmaz, fertilite şansını düşürmez.

Tüp bebek işlemi prosedürü sırasında Boş Yumurta Sendromunun görüleceği önceden kestirilmesi çok da mümkün olmayan bir durumdur. Hastanın folikül gelişimi ve hormon seviyeleri süreç boyunca normal olabilir. Boş Folikül Sendromu, folikül toplama işlemi sonrası içi boş yumurta (folikül) görülene dek anlaşılmayabilir.

Boş Folikül Sendromu, önceden fark edilmesi ve müdahale edilmesi zor bir durum olduğundan tüm tüp bebek süreci (IVF) doğru şekilde ilerletilmelidir.

Çatlatma (HCG) iğnesinin zamanlaması da iyi ayarlanmalıdır. Uzmanların ‘Tüp bebekte yumurta kaç mm olmalı?’ konusunda farklı görüşleri olsa da çatlatma iğnesi genellikle en az iki folikülün 17-19 mm olduğu anda yapılır.

PCOS hastalarında bu boyut 14-16 mm olarak belirlenebilir. HCG iğnesinin zamanlaması ve doz uygunluğunun kontrol edilmesi açısından, yumurta toplama işlemine başlamadan önce hastanın idrarında HCG değerlerine bakılabilir. Hastanın HCG düzeyi yeterli ise iğnenin doğru yapıldığı düşünülerek toplama işlemine başlanabilir.

Yanlış Boş Folikül Sendromunda sorun çatlatma iğnesi uygulaması ile ilgili olduğundan tedavide iğnenin daha dikkatli uygulanması, doz ayarlamasının yeniden yapılması gibi çözümler gündeme gelir.

Gerçek Boş Folikül Sendromu’nun sebepleri tam olarak aydınlatılamadığından, bu duruma karşı kesin bir tedavi geliştirilememiştir. Bu grup hastada ise farklı hormon preparatları kullanılarak başarılı bir tedavi uygulanmaya çalışılır.

Yumurtası Boş Çıkanlar Hamile Kalabilir mi?

Boş Folikül Sendromu olup da hamile kalanlar vardır. Boş Folikül Sendromu hamilelik için bir engel oluşturmaz. Uygun tedavi yöntemleri uygulanarak yumurtası boş çıkan hamile kadın görülebilir.

Gelişen teknoloji ile üretilmiş kombine hormonlar, Boş Folikül Sendromu hastalarına verilerek başarılı bir tüp bebek tedavisi sağlanabilir.

Tüp bebek sürecindeki kadınların ‘Yumurtam boş çıktı, ne yapmalıyım?’ ve benzeri sorularını sorabileceği, süreçle ilgili bilgileri alabileceği Bahçeci Tüp Bebek Merkezi hizmetinizdedir.

Tüm sorularınız için 444 39 49 numaralı telefondan bize ulaşabilirsiniz.

Aklınıza takılan tüm sorularınız için Umut Ol Umut Bul Facebook grubumuza üye olabilirsiniz.