Çeşitli nedenlerle çocuk sahibi olamayan çiftlerin tıptaki ilerlemelerle birlikte anne-baba olmaları artık daha kolay hale geldi. Bu amaçla en yaygın olarak tercih edilen tedavi yöntemlerinden biri de tüp bebek tedavisidir. Tüp bebek tedavisine karar veren çiftler öncelikle doktorla bir ön görüşme yapar.

Bu görüşmede hekim “tüp bebek adetin kaçıncı günü yapılır” konusunda anne adayını bilgilendirir. Tüp bebek tedavisi için birtakım ilaçlar kullanılır. Bu ilaçların kullanım amaçları şu şekilde sıralanabilir;

• Yumurtalıklarda yeterli sayı ve büyüklükte folikül (içinde yumurta bulunan içi sıvı dolu kesecik) gelişimini sağlamak,
• Folikül gelişimi sırasında yumurtalıkların aşırı uyarılmasını engellemek,
• Yumurta çatlamasına yardımcı olmak,
• Embriyonun tutunabilmesi için rahmi elverişli hale getirmek.

Tüp bebek tedavisinde kullanılan ilaçlar dört grupta ele alınabilir:

1) Yumurta gelişimini sağlamak için kullanılan ilaçlar

Tüp bebek tedavi aşamaları içerisinde yumurtlama tedavisi ya da ovülasyon indüksiyonu anne adayına verilen çeşitli ilaçlarla yumurtalıkların uyarılmasını içerir.

Bu, elde edilen yumurta sayısını artırmayı hedefleyen bir uygulamadır. Çünkü özellikle yardımcı üreme teknikleri kullanılacaksa birden fazla folikül elde edilmesi başarı oranını önemli ölçüde artırır.

Bu tedavi, düzenli yumurtlaması olmayan kadınlarda kullanılır. Bu amaçla kullanılan ilaçlar farklı doz ve kombinasyonlarda, değişen sürelerle uygulanır.

Genel olarak ovülasyon indüksiyonunda yumurta gelişimini sağlamak için hipofiz bezinden FSH hormon salınımını uyaran klomifen sitrat isimli ilaç tablet şekilde ağızdan verilir ya da doğrudan FSH hormonu içeren iğneler günlük olarak cilt altına yapılır.

FSH yumurtalıklarda yumurta gelişimini uyaran ve beyinde bulunan hipofiz bezinden salgılanan bir hormondur. Klomifen sitrat kullanılan hastalarda FSH salınımının uyarılması için ilaç genellikle 5 gün süreyle verilebilir. Bu süre hastadan hastaya değişiklik gösterebilir.

2) Yumurtlamayı baskılamak için kullanılan ilaçlar

Tüp bebek tedavilerinde yumurtalıkların uyarılması sonucu gelişen foliküllerin kontrolsüzce çatlamaları sonucu yumurtlama olur. Kontrolsüz yumurtlamayı engellemek için de bazı ilaçlar kullanılır.

Bu grup ilaçlar anne adayının FSH (Folikül Uyarıcı Hormon) isimli hormonunu baskılayarak etkili gösterir. Hastaya klomifen sitrat, FSH gibi yumurta geliştirici ilaçlarla kombine bir şekilde verilir.

Bu amaçla en sık olarak GnRH analogları kullanılır ve bunlara genellikle tedaviden önceki adet döneminin 21. gününde başlanır. GnRH analogları genellikle iğne şeklinde cilt altına ya da kas içine yapılır ve uzun protokol tüp bebek tedavisinde tercih edilir.

Sprey şekilde burundan uygulanan formları da vardır. Kısa protokol tedavide ise GnRH antagonistleri adı verilen iğneler aynı amaçla kullanılır. İğnelere over indüksiyonu sırasında başlanır, yumurta gelişimini tamamlayana kadar devam edilir.

3) Yumurtaları çatlatma amacıyla kullanılan ilaçlar

Bu gruptaki ilaçlar yumurta toplama işleminden yaklaşık 36 saat önce yumurta çatlatmak amacıyla kullanılan HCG hormonu içeren iğnelerdir ve cilt altına uygulanır.

4) Embriyoların rahme tutunmasına yardımcı olan ilaçlar

Bu grup ilaçlar doğal progesteron içerir. Taze embriyo transferinde, yumurta toplama işleminden sonra, dondurulmuş embriyo transferinde ise yaklaşık 14 gün kullanılır. Hap, bant, vajinal fitil, iğne ya da jel şeklinde uygulanır.

Tüp Bebek Tedavisinde Kaç Gün İğne Yapılır?

Tüp bebek tedavisi sırasında anne adayının yumurtalıklarının olgunlaşabilmesi için iğne tedavisi gerekir. İğne tedavisi genellikle doktorun ayrıntılı anlatımı doğrultusunda hastanın kendisi tarafından uygulanır. Bu sebeple hastalar tarafından bu işlemi ne kadar süre ile yapmaları gerektiği sıklıkla merak edilir.

Tüp bebek tedavileri farklı protokoller ile kişiye özel olarak planlanır. Tedavide sadece iğneler değil ağızdan alınan tablet formunda ilaçlar, burun içine sprey şekilde uygulanan ilaçlar ve vajinal fitil ya da jeller de kullanılabilir. Bu sebeple tercih edilen ilaç formuna ve dozuna göre “Tüp bebek tedavisinde kaç gün iğne yapılır” sorusunun cevabı hastadan hastaya değişiklik gösterir.

Bununla birlikte ortalama bir rakam vermek gerekirse GnRH antagonistleri ile yapılan kısa protokol tüp bebek tedavisinde ortalama 10-12 gün, GnRH analoglarının kullanıldığı uzun protokol tüp bebek tedavisinde ise yaklaşık olarak 20 gün süreyle iğne uygulaması yapıldığı söylenebilir.

Tüp Bebek İlaçlarının Yan Etkileri Nelerdir?

Çoğu ilaç ya da hormon tedavisinde olduğu gibi tüp bebek tedavisinde kullanılan ilaçların da birtakım yan etkileri bulunur. İstenmeyen etkiler genellikle hafif, kendi kendine iyileşen, kısa süreli yan etkilerden oluşur.

Günümüzde artık bu iğne ve ilaçların yan etkilerin oldukça azaltılmıştır; fakat çok nadiren de olsa ciddi yan etkilerin de görülebileceği unutulmamalıdır. Tüp bebek tedavisi yan etkileri arasında en sık görülenler şu şekilde sıralanabilir;

• Enjeksiyon bölgesinde morluk, ağrı ve tahriş
• Baş ağrısı
• Göğüslerde hassasiyet
• Yorgunluk
• Kas ve eklem ağrıları
• Duygusal hassasiyet gibi ruh hali değişiklikleri
• Sıcak basması
• Vücutta su tutulumu ve ödeme bağlı geçici kilo artışı
• Alerjik reaksiyonlar
• Karın ağrısı
• İshal
• Bulantı
• Kusma
• Enfeksiyon
• Vajinal kanama

Yumurta geliştirici tedavide kullanılan klomifen sitrat ya da FSH içeren iğneler ovaryen hiperstimülasyon sendromu (OHSS) adı verilen yan etkiye yol açabilir. OHSS yumurtalıklarda aşırı büyüme, karın şişliği, bulantı, kusma gibi belirtilerle kendini gösterir ve yumurtalıkların aşırı uyarılması neticesinde gelişir.

Bu tablo hafif, orta ya da şiddetli formlarda ortaya çıkabilir. Şiddetli olgularda karın boşluğunda sıvı birikmesi ve nefes darlığı ile giden genel durum bozukluğu ortaya çıkar. Şiddetli OHSS, %1 oranında görülen ve hastanede yatarak tedavi gerektiren acil bir durumdur.

Tüp bebek tedavisi ile ilgili merak ettiğiniz, kafanıza takılan tüm sorularınız için sitedeki yazıları inceleyebilir ya da 444 39 49 numaralı telefonu arayarak bilgi edinebilirsiniz.