Teratospermi ve Tedavisi

Teratospermi ve Tedavisi; Erkek üreme hücresi olan sperm; kafa, orta bölüm ve kuyruktan oluşur. Sağlıklı bir sperm hücresinin baş kısmı oval yapıda, orta bölümü belirgin, kuyruğunun tek ve uzun şekle sahip olması gerekir.

Bazı durumlarda sperm hücrelerinde oluşan şekil bozuklukları, spermin olması gerektiği gibi hareket edememesine ve kadın üreme hücresi olan yumurtaya girememesine sebep olur.

Bu durum erkek infertilitesine neden olan yaygın sebepler arasındadır. Sperm hücrelerinde var olan şekil bozuklukları teratospermi olarak tanımlanır.

Bu anormalliğin şiddetine ve sperm hücreleri arasında ne kadar yaygın olduğuna bağlı olarak çocuk sahibi olabilme oranı da değişir. Semende düşük sayıda sperm hücresi olması olarak bilinen oligospermiden sonra erkek kısırlığına neden olan en yaygın ikinci neden olan teratospermi varlığında kişi, doğal yollardan gebelik sağlayamasa da üremeye yardımcı tüp bebek tedavi yöntemi ile sağlıklı bir bebek sahibi olabilir.

Sperm hücresinde var olan şekil bozukluğu, sperm hücresinin hareket kabiliyetini engellese de, sağlıklı bir gebelik oluşumuna engel olmaz. Teratospermi, spermin hızlı hareket etmesini, kadın üreme hücresi olan yumurtanın zarına ulaşmasını, zarı delmesini ve içine girmesini engeller.

Ancak tüp bebek yöntemi ile tıpkı normal şekle sahip bir sperm hücresi gibi yumurtayı dölleyerek, sağlıklı bir embriyo oluşumunu sağlayabilir. Teratospermi tedavisine geçmeden önce teratospermi nedir bunu iyi anlamak gerekir.

Teratospermi Nedir?

Doğal yollardan gebelik sağlanabilmesi için erkek üreme organlarının sağlıklı olması ve sperm hücrelerinden birinin, kadın yumurtalığından salınan ve fallop tüplerine ilerleyen yumurta ile bu noktada bir araya gelmesi gerekir.

Sperm hücresinin fallop tüplerine kolayca ilerleyebilmesi için meni içinde yer alan diğer sıvılar, sperm hareketini kolaylaştırsa da spermin kendi hareket kabiliyeti de son derece önemlidir.

Sağlıklı bir sperm hücresinin baş kısmı oval yapıda ve uzunluğu 4 ile 5 mikron, (µm) eninin ise 2,5 ile 3,5 mikron boyutunda olması gerekir. Orta bölümü belirgin ve kuyruk kısmından daha kalın olmalıdır. Sperm hücresi şekil itibariyle düzgün biçimli, kıvrımsız ve toplam boyutu 40 ile 50 mikron uzunluğunda olmalıdır.

Sağlıklı yapıdaki sperm hücresi, vajinadan rahme ve bu bölgeden de fallop tüplerine kolayca ilerleyebilir. Yapısı gereği baş kısmında yer alan enzim sayesinde yumurta zarını delerek içine girebilir.

Yumurtayı dölleyerek embriyo oluşumunu başlatır ve böylece gebelik oluşur. Ancak teratospermi varlığında sperm hücresinin hareket kabiliyeti ve yumurta zarını delme yetisi kısıtlandığından doğal yollardan yumurtayı dölleyemez.

Sperm şekil bozukluğu olarak tanımlanan teratosperminin tanısı için semen analizi ya da farklı bir deyişle seminogram yöntemi kullanılır.

Teratospermi varlığı, sperm kalitesini ve genel işlevini etkilemez. Daha açık olmak gerekirse, şekil bozukluğu olan sperm hücresi, doğal yollardan yumurtayı dölleyemese de üremeye yardımcı teknikler yardımıyla yumurtayı döllemesi sağlandığında, gebelik süresince ya da doğumdan sonra çocukta herhangi bir anormallik olmaz. Şekil bozukluğu olan sperm hücresi de sağlıklı bir sperm gibi işlevini normal olarak yerine getirir.

Teratospermi Tanısı Nasıl Koyulur?

Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, ejekülatta bulunan sperm miktarının %96’sından fazlasında görülen şekil bozuklukları teratospermi olarak adlandırılır. Hiçbir sperm birbiri ile aynı görünüme sahip olmasa da sperm genel olarak baş, orta bölüm ve uzun bir kuyruktan oluşur.

Düzgün kenarlı ve oval şekilli bir kafaya sahiptir. Sperm başının yarısından fazlası akrozom olarak tanımlanan ve yumurta zarını delmeye yarayan bir enzim ile kaplıdır.

Çoğunlukla kişi düzenli ve korunmasız cinsel ilişkiye girmesine rağmen çocuk sahibi olamadığında hekime başvurur. Kadına ait üreme organları teker teker incelenirken, erkekten de sperm örneği alınarak meni içindeki sperm varlığı, sayısı, ph’ı, içeriğindeki yabancı hücreler, prolaktin, FSH hormon düzeyi, hareketliliği, şekli gibi pek çok kriter açısından incelenir.

Mikroskop altında boya testi ile yapılan inceleme ile sperm hücreleri bu kriterler açısından değerlendirilir. Alınan meni örneğinde yer alan spermlerin %96’sından fazla miktarda şekil bozukluğu varsa teratospermi tanısı koyulur. Ancak Kruger kriterlerine göre teratospermi tanısının koyulabilmesi için şekil bozukluğu olan spermlerin oranı %85’ten daha fazla olmalıdır.

Dünya Sağlık Örgütü’ne göre çok daha katı orana sahip Kruger kriterlerince inceleme yapıldığında, teratospermi tanısı için %85 oranında şekil bozukluğuna sahip sperm varlığı yeterlidir.

Yapılan incelemeye ve var olan şekil bozukluğunun oranına göre teratospermi türleri belirlenir. Hafif teratospermi tanısı için toplam sperm sayısının %10’u ile %14’ü oranında, orta teratospermi için normal şekilde olan sperm oranının %5 ile %9 aralığında olması gerekir. Şiddeti teratospermiden bahsetmek için normal yapıdaki sperm hücrelerinin toplam sperm sayısına oranı %5’ten az olmalıdır.

Teratospermi Nedenleri

Erkek üreme hücresi olan spermde var olan şekil bozuklukları olarak tanımlanan teratospermi, erkek kısırlığının yaygın sebepleri arasında yer alır. Kişinin doğal yollardan gebelik sağlamasının mümkün olmadığı teratospermi varlığında erkek infertilitesinden söz edilebilir. Teratospermi nedenleri henüz tam olarak anlaşılamamakla birlikte konu ile ilgili bilimsel çalışmalar devam etmektedir.

Günümüzde teratospermi nedenleri arasında genetik faktörler, genital bölgede geçmişte var olan enfeksiyonlar, varikosel, vazektomi gibi testise bağlı bozukluklar, testis travması, geçmişte geçirilmiş yüksek ateşli enfeksiyonlar, menenjit, diyabet, kemoterapi ve radyoterapi gibi radyolojik tedavi yöntemleri, çevresel toksik maddelere maruz kalma, dengesiz beslenme, alkol, tütün kullanımı, testis ısısını arttıran sıcak suya uzun süre maruz kalma ve dar kıyafetler giyilmesi sayılabilir.

Ayrıca mevcut yüksek ateş, enfeksiyon ve stres varlığı da geçici olarak teratospermiye yol açabilir. Teratospermi varlığında tüp bebek yöntemi ile kişi kendi spermleri ile gebelik sağlayabilir. Spermde var olan şekil bozukluğunun işlevi üzerinde etkisi bulunmadığından, doğacak olan çocukta herhangi bir anormalliğe neden olmaz.

Teratospermi Tedavisi

Erkeğe bağlı kısırlığın yaygın sebepleri arasında olan sperm şekil bozukluklarının giderilmesi için henüz bir tedavi yöntemi yoktur. Sperm üretimi kök hücre düzeyinden başlayarak sağlanır ve yaklaşık olarak 3 ay kadar zaman alır. Bu nedenle hangi faktörün sperm hücrelerinde şekil bozukluğuna sebep olduğu henüz anlaşılamamıştır.

Aynı şekilde sperm şekil bozukluğunun giderilmesi için uygulanan vitamin takviyesi ve diyet programları da henüz kanıtlanmış tedavi yöntemleri değildir. Bu bilgiler ışığında çocuk sahibi olmak isteyen kişinin, doğal yollardan gebelik sağlaması mümkün değildir.

Ancak üremeye yardımcı tüp bebek tedavi yöntemlerinden biri olan mikroenjeksiyon (ICSI) ile kişi kendi spermi ile gebelik sağlayabilir.

Teratospermi tanısı konan kişinin spermleri alınmadan önce eşinin adet döngüsü düzenlenir. Yumurta olgunlaşma ve çatlama işleminin ardından en sağlıklı yumurtalar, yumurta toplama işlemi ile alınır.

Bu işlemin tamamlanmasının ardından erkekten sperm alınır. Laboratuvar ortamında her iki üreme hücresi bir araya getirilerek döllenme sağlanır. Embriyo oluşumunun ardından embriyo transferi adı verilen yöntem ile embriyo, anne adayının rahmine yerleştirilir.

Basit, kısa süren ve ağrısız bir yöntem olan embriyo transferi sonrasında yarım saat istirahat yeterlidir.

Hastanede yatış dahi gerektirmeyen embriyo transferi işlemi ile kişi kendi spermi ile gebelik sağlar. Teratospermi tedavisi hakkındaki diğer sorularınız için 444 39 49 numaralı telefondan bize ulaşabilirsiniz.

Aklınıza takılan tüm sorularınız için Umut Ol Umut Bul Facebook grubumuza üye olabilirsiniz.