Ultrasonografi

Ultrasonografi insan kulağının duyamadığı yüksek frekanslı ses dalgalarının dokuya gönderilmesi ve dokulardan yansıyan ses dalgalarının ultrasonografi cihazında çözümlenmesi esasına dayanan bir görüntüleme yöntemidir. Bu şekilde karaciğer, böbrekler ve kalp gibi iç organlar incelenebilir, anne karnındaki bebeğin (fetus) değerlendirilmesi yapılabilir.

Ultrasonografi cihazı ses dalgaları ile çalışmaktadır ve “güvenilir” olarak tanımlanmaktadır. Röntgen filmi ya da tomografi de olduğu gibi radyasyona maruz kalınmaz.

Ultrasonografi ile fetusun değerlendirilmesi bu konuda yetişmiş ve bilgili doktorlar tarafından uygun ekipmanlar kullanılarak yapılmalıdır. Değerlendirme tıbbi gerekliliğin (endikasyon) olduğu durumlarda ve belirli gebelik haftalarında yapılır.

Ultrasonografi gebelik muayenesinin bir parçasıdır, ancak gebelik takibi ultrasonografi ile yapılmaz. Gebelik tabibinde esas olan annenin sağlığıdır. Anne sağlığının önemli belirleyicileri olan, tansiyon ve kilo ölçümü, kan sayımı ve idrar analizi gibi tetkikler öncelikle yapılmalıdır.

Ultrasonografi gebeliğin belirli haftalarında veya endikasyon varlığında gebenin şikayetlerine göre herhangi bir zaman yapılabilir.

İlk haftalar: Gebelik yaşının doğrulanması, fetus sayısının belirlenmesi
10-14. gebelik haftaları: Fetal yaşın belirlenmesi, ense saydamlığı (NT), ve burun kemiği ölçümü, kalp atımının sayılması, çoğul gebeliklerde plasentanın değerlendirilmesi
16-18. gebelik haftaları: Fetal yaşın belirlenmesi
22-23. gebelik haftaları: Fetal yapısal değerlendirme ve anomali taraması, rahim ağzı (serviks) boyunun ölçülmesi, plasentanın serviksle olan ilişkisinin değerlendirilmesi, fetal yaşın belirlenmesi
32. gebelik haftası: Fetal gelişimin ve fetusun içinde bulunduğu sıvının (amnion), fetal durumun değerlendirilmesi

Bu haftalar dışında da gerekli durumlarda (erken doğum eylemi, vajinal kanama, fetal hareketlerde azalma gibi) ve doktorunuzun uygun gördüğü aralıklarla ultrasonografik değerlendirme yapılabilir.

Vajinal ultrasonografi anneye ya da fetusa zarar veren bir işlem değildir. Enfeksiyon, düşük ya da erken doğum yol açmaz, aksine düşük tehlikesi ya da erken doğum riskinin değerlendirilmesinde plasentanın serviks ile olan komşuluğunun araştırılmasında kullanılır. Ayrıca kural olmamakla birlikte ilk üç ay içinde gebeliğin tanısı, sayısı, embriyonun (ilk 12 haftada bebek) kalp atımlarının sayılması ve dış gebelik olup olmadığının tespitinde kullanılmaktadır.

Ultrasonografi fetusun sağlığı hakkında bize önemli bilgiler vermektedir. Ancak fetusun tüm problemlerinin ultrasonografi ile tanısı mümkün değildir. Tüm gebeliklerin %3’ünde fetusta bir yapısal anomali tespit edilebilir. Mevcut problemin ciddiyeti, fetustaki hastalığın yapısal olarak bebekte belirtiye yol açması doğru tanıda önemlidir. Anomali tanısı operatörün tecrübesine ve kullanılan ekipmana bağlıdır. Bebekte doğum sonrası bir anomali tespiti doktorun gebelik süresince yaptığı sonografilerde anomaliyi atladığı anlamına gelmez. Bazı yapısal problemlerin tanısı da ancak gebeliğin son aylarında mümkün olabilmektedir. Ultrasonografide anomali tespit olasılığı operatörün tecrübesine ve ekipmanların teknik özelliklerine göre %28 ile %80 arasında değişmektedir (*).

Sonuç olarak gebelik sırasında yapılan ve normal olarak rapor edilen ultrasonografi incelemesi o sırada yapılan gözlemde bir sorun tespit edilmediğinin ifadesidir. Perinatoloji (gebelik ve problemleri ile ilgili bilim dalı) ile ilgilenen doktorlar tarafından yapılan ultrasonografide bile anomalilerin %100 doğrulukla tanınması mümkün değildir. Ultrasonografik tanı yapısal problemlerle ilgilidir, Akdeniz anemisi, kistik fibröz gibi hücresel düzeydeki hastalıklar ultrasonografi ile tanınmamaktadır. Şüpheli durumlarda ikinci bir görüş istenebilir.