Ağrılı Adet (Dismenore)

Halk arasında ağrılı adet sancısı olarak bilinen menstrüel kramp ya da farklı bir deyişle dismenore, adet dönemi sırasında veya adet başlangıcından hemen önce kasık ve karın bölgesinde ortaya çıkar.

Dismenore, adet dönemi öncesi ve adetin sürdüğü dönemlerde gelişen pelvik ağrı olarak da tanımlanabilir. Ağrı, çoğunlukla karnın alt bölgesinde olsa da bel, sırt ve bacak gibi farklı bölgelerde de hissedilebilir.

Menstrüel döngü ile birlikte her ay düzenli olarak oluşan adet sancısına ek olarak kişide, bulantı, kusma, ishal, baş ağrısı, çarpıntı ve duygu durum değişimleri şikayetleri oluşabilir.

Kişinin yaşam kalitesinin bir hayli düşmesine yol açan bu duruma son derece sık rastlanır. Yapılan araştırmalarda genç kadınların %75’inde, yetişkin kadınların ise %20 ila %50’sinde dismenore olduğu görülür.

Tüm dismenore vakalarının yaklaşık %20’sinde ise oluşan ağrı, kişinin günlük aktivitelerini sürdürmesine engel olacak düzeydedir.

Ağrılı adet veya menstrüel kramp, çoğunlukla normal menstrüasyon sürecinin bir yan etkisi olarak oluşsa da bazı durumlarda farklı sağlık sorunlarına bağlı olarak da gelişebilir.

Dismenore, primer ve sekonder olmak üzere iki farklı türde incelenir. Sıklıkla sorulan “Ağrılı adet sancısına ne iyi gelir?” sorusuna geçmeden önce “Ağrılı Adet (Dismenore) Nedir?” sorusunu yanıtlamak gerekir.

Ağrılı Adet (Dismenore) Nedir?

Adet kanaması sırasında ya da öncesinde kasık bölgesinde oluşan ağrı ya da kramp şeklinde görülen rahatsızlık, tıp dilinde dismenore olarak tanımlanır.

Menstrüel kramp olarak da bilinen bu duruma, mide bulantısı, kusma, ishal, baş ağrısı, çarpıntı, yorgunluk ve tansiyon düşüklüğü gibi şikayetler de eşlik edebilir.

Migreni olan kişilerde baş ağrısı çok daha yoğun hissedilebilir. Pelvik bölgede hissedilen ağrı, bel, sırt ve bacaklara vurabilir. Çoğunlukla adet kanaması öncesinde başlayan rahatsızlık hissi, aralıklı olarak devam eder ve şiddeti 1 ila 3 gün içinde yavaş yavaş azalır.

Dismenore, sağlıklı adet mekanizmasının bir parçası olan rahim hareketlerinin kişi tarafından hissedilmesi olarak da tanımlanabilir. Gebeliğin gerçekleşmemesi durumunda kalınlaşan endometrium tabakasının dökülerek eski haline gelmesi için rahim kasları düzenli olarak kasılır.

Kasılmalar prostaglandin adlı lipit bileşiklerin rahim bölgesinden salgılanmasıyla tetiklenir. Bu kasılma hareketi aynı zamanda kanama miktarının kısıtlanmasını sağlar. Rahim hareketleri bazı kişilerde diğerlerine göre daha şiddetlidir.

Ağrılı adetin, prostaglandinlerin fazla miktarda salgılanması ya da kişide bu bileşiğe karşı duyarlılık yanıtının oluşmasından kaynaklandığı düşünülür. Kramp ya da sızlayıcı tarzda oluşan ağrılı adet, nedenlerine göre primer ve sekonder olmak üzere iki farklı şekilde adlandırılır. Ağrılı adet sebepleri konusuna geçmeden önce “Dismenore belirtileri nelerdir?” sorusunu yanıtlamak gerekir.

Ağrılı Adet Belirtileri Nelerdir?

Dismenorenin en belirgin semptomu, pelvik bölgede yani karnın alt kısmında oluşan ağrılı kramplardır. Zaman zaman şiddetli spazm şeklinde oluşan şiddetli adet ağrıları, zaman zaman hafif şiddette fakat uzun süreli de olabilir.

Bel ve uyluk bölgesine yayılabilen ağrı hissi, her adet döneminde farklı şiddette ve nitelikte hissedilebilir. Karın bölgesinde oluşan menstrüel krampların yanı sıra kişide halsizlik mide bulantısı, baş dönmesi ve baş ağrısı şikayetleri görülebilir.

Ağrılı adet ve ishal birlikteliği de yaygın olarak görülen belirtiler arasındadır. Çoğunlukla adet kanamasıyla birlikte başlayan adet sancısı, bazı kadınlarda kanamadan birkaç gün önce de hissedilebilir.

Ağrı, çoğunlukla kanamanın yoğun olduğu günlerde daha şiddetlidir. Normalde 12 ila 24 saat kadar süren bu yakınmalar, şiddetli vakalarda birkaç gün sürebilir.

Dismenore, çoğunlukla yaşın ilerlemesiyle birlikte azalma eğilimindedir. Çoğu kadın, ilk doğumun ardından ağrılarında belirgin bir azalma olduğunu fark eder.

Ağrılı Adet Çeşitleri Nelerdir?

Dismenore ya da farklı bir deyişle ağrılı adetin, primer yani birincil ve sekonder ya da farklı bir deyişle ikincil olmak üzere iki farklı türü bulunur.

Primer dismenore, adet ağrısına neden olabilecek altta yatan herhangi bir sağlık problemi olmaksızın, yalnızca adet sırasında görülen ve adetlerin sıklıkla ağrılı olduğu dismenore türüdür. Sık karşılaşılan jinekolojik yakınmalardan biri olan primer dismenore, ergenlik dönemi sonrası kadınların %50’sinde görülür.

İlk adet dönemi ile başlayan ağrılar, 40’lı yaşlara kadar sürse de en yoğun olduğu dönem 10 ila 20 yaşları arasındadır. Sekonder dismenore ise altta yatan farklı bir sağlık sorununa bağlı oluşan ağrı olarak tanımlanabilir.

Sekonder dismenorenin altta yatan nedenlerinin araştırılması önemlidir. Sıklıkla endometriozis, pelvik enfeksiyonları, rahim ağzı darlığı, miyom varlığı ve rahmin pozisyonel anomalileri gibi etkenler sekonder dismenoreye neden olabilir. Sekonder dismenore varlığında ağrı, çoğunlukla adet kanamasından önce başlar.

Primer dismenoreye göre daha nadir rastlanan bu durumda ağrı, kramp ya da spazm şeklindedir ve genellikle 48 ila 72 saat içinde geçer. Ancak bazı vakalarda ağrı, adet kanamasından önce başlayabilir, kanama sırasında şiddetlenebilir ve menstrüasyonun ardından da bir süre devam edebilir.

Künt bir şekilde hissedilen ağrı, genellikle daha derindedir. Bel, sırt ve bacaklara yayılabilir. Yaşın ilerlemesiyle birlikte azalma eğiliminde olan sekonder dismenore, gerçekleştirilen ilk doğumun ardından da azalabilir. Sıklıkla merak edilen “Ağrılı adet için ne yapılmalı?” sorusundan önce “Çok ağrılı adet görmenin nedeni nedir?” sorusunu cevaplamak gerekir.

Ağrılı Adet Sebepleri Nelerdir?

Menstrüasyon döngüsü içinde kalınlaşan endometriumun eski haline dönmeye başlaması ile birlikte adet kanaması gerçekleşir. Rahim içinde biriken doku parçaları ve kanın vücut dışına atılmasını sağlamak için prostaglandin adlı madde salgılanır. Böylece rahim düzenli aralıklarla kasılarak eski haline geri döner. Primer dismenoreye, prostaglandin adlı maddenin fazla miktarda salgılanması ya da rahmin bu maddeye aşırı tepki vermesinin neden olduğu düşünülür.

Sekonder dismenore ise endometriozis, pelvik enfeksiyonları, rahim ağzı darlığı, miyom ve rahim pozisyonunda oluşan anomalilerden kaynaklanır. Bazı durumlarda spiral kullanımına bağlı olarak da sekonder dismenore gelişebilir. Sıkça merak edilen “Ağrılı adet neyin belirtisi?” sorusu bu şekilde yanıtlanabilir.

Ancak ağrılı adet dışı kanama; hormonal değişimler, doğum kontrol hapı kullanımı, enfeksiyonlar, cinsel yolla bulaşan hastalıklar, polip varlığı ve menopoz gibi farklı sebeplerle oluşur. Ağrılı adet gecikmesi de ara kanamalar gibi farklı nedenlere bağlı olarak görülebilir.

Ağrılı Adet Sancısına Ne İyi Gelir?

Ağrılı adet sancılarına bölgesel bazlı sıcak uygulamalar iyi gelebilir. Karın bölgesine sıcak su torbası uygulamak, sıcak banyo yapmak, sağlıklı ve dengeli beslenmek ağrıların azaltılmasında etkilidir.

B vitamini ve magnezyum bakımından zengin diyet uygulamak adet sancısına iyi gelebilir. Adet ağrısına eşlik eden baş ağrısı gibi ek şikayetlerin varlığında ise tuz tüketiminin kısıtlanması önerilebilir.

Menstrüasyon öncesinde çikolata, çay, kahve ve gazlı içeceklerin kısıtlanması, adet sancılarını önleme konusunda etkilidir. Adet sancısını azaltmanın bir diğer etkili yolu da düzenli egzersizdir.

Kasların güçlendirilmesine yönelik olarak yapılan egzersizlerin yanı sıra nefes egzersizleri yapılması da önerilebilir. Merak edilen bir diğer soru da “Ağrılı adet nasıl geçer?” şeklindedir.

Ağrılı Adet Nasıl Geçer?

Orta şiddette olan dismenore şikayetleri, genellikle hekim kontrolünde alınan ağrı kesicilerle önlenebilir. Çoğunlukla adet kanamasından bir gün önce alınması önerilen ağrı kesici ilaçlar, ağrı şiddetinin azaltılmasında etkilidir.

Daha şiddetli ağrıların varlığında ise ağrı kesici ilaç kullanımının yanı sıra karın bölgesine sıcak uygulamak, ağrı şikayetlerinin hafifletilmesini sağlayabilir. Çok şiddetli ağrı varlığında ise hekim, enjeksiyon şeklinde ağrı kesici ilaç yapabilir.

Aklınıza takılan tüm sorularınız için Umut Ol Umut Bul Facebook grubumuza üye olabilirsiniz.