Varikosel Nedir ve Teşhisi Nasıl Yapılır?

Varikosel, testislerdeki toplardamarların genişlemesiyle ortaya çıkan ve erkeklerde en sık görülen üreme sağlığı sorunlarından biridir. Birçok vaka belirti vermeden ilerleyebilir ve fark edilmediğinde sperm üretimini ve kalitesini olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle erken dönemde doğru teşhis koymak büyük önem taşır.

Bahçeci Sağlık Grubu erkek üreme sağlığı alanında deneyimli ekibiyle ve gelişmiş görüntüleme teknolojileriyle teşhis ve tedavide kişiye özel bir yaklaşım sunar. Her bireyin yaşına, semptomlarına ve çocuk sahibi olma hedeflerine göre bireysel bir tedavi planı oluşturulur.

Varikosel Nedir?

Testisleri çevreleyen damarların genişlemesine yol açan, erkeklerde kısırlığa neden olabilen bir rahatsızlıktır. 

Varikosel, testisleri çevreleyen damarların genişlemesi ve varisleşmesi durumudur. Testislerden çıkan kirli kanı taşımaya yarayan damarlar, testisleri saran gevşek deri kesesinin (skrotum) içinde yer alır. Bu kese halk arasında testis kesesi olarak da bilinir. 

Varikosel oluşumu şöyle gerçekleşir:

• Normalde skrotumdaki toplardamarlar, kanı testis çevresindeki küçük damarlardan toplayarak yukarıya, akciğerlere doğru taşır. 
• Bazı erkeklerde damarlar çeşitli nedenlerle zamanla işlevini yitirir.
• Bu durumda kan dışarı akmak yerine birikmeye ve testis çevresine geri akmaya başlar.
• Kanın birikmesi testis çevresindeki damarlarda basınç artışına neden olur.
• Zamanla bu damarlar genişler ve bacaklardaki varislere benzer bir görünüm ortaya çıkar.
• İşte bu damar genişlemesi “varikosel” olarak adlandırılır. %90 oranında sol testiste görülür, her iki tarafta birden görülmesi nadirdir.

Genç erkeklerin yaklaşık %10-15’inde rastlanan yaygın bir rahatsızlıktır. Genellikle ergenlik döneminde oluşur ve 15-30 yaş aralığında teşhis edilir.

Varikosel ve kısırlık arasındaki ilişki erkek üreme sağlığı açısından oldukça önemlidir. Çünkü bu durum testislerdeki damar genişlemesi sonucunda testisin yetersiz gelişimine ve düşük sperm üretimine neden olabilir. Bu nedenle erkeklerde en yaygın kısırlık nedenlerinden biridir. Erkeklerdeki kısırlık vakalarının yaklaşık %40’ında varikosel tespit edilir. 

Hafif düzeydeki vakalar herhangi bir belirtiye neden olmadığından kolay fark edilmeyebilir. Bu nedenle detaylı değerlendirme önemlidir. 

Bahçeci’de erkek infertilitesine yönelik yaklaşım, detaylı tanı testleriyle sorunun kaynağını belirlemeye ve kişiye özel tedavi planları oluşturmaya yöneliktir. Erken tanı için Bahçeci uzmanlarıyla iletişime geçebilirsiniz. Formu doldurun, en kısa sürede size ulaşalım.

Varikosel Neden Olur?

Varikoselin kesin ve tek bir nedeni yoktur. Genetik yatkınlık, damar kapakçıklarındaki zayıflık, fiziksel etkenler gibi unsurların bir araya gelmesiyle ortaya çıkar.

Damar genişlemesinin genellikle sol testiste daha yaygın olduğunu belirtmiştik. Bunun nedeni sol testisteki damarların vücuda sağdakinden daha farklı bir açıyla bağlanmasıdır. Sol testis sağa göre daha çok basınca maruz kalır ve kan akışı nispeten daha yavaştır. Bu anatomik durum, rahatsızlığın oluşumunda rol oynar. 

Varikoselin gelişimini tetikleyen temel bir risk faktörü yok ve kesin nedeni de bilinmiyor. Bununla birlikte oluşumuna neden olabildiği düşünülen birkaç faktör var:

• Genetik Yatkınlık: Genetik yapı nedeniyle bazı kişilerde damar yapısı zayıf olabilir. Damar duvarlarının zayıf olması damarları genişlemeye daha yatkın hâle getirebilir. Bu nedenle ailesinde varikosel öyküsü olan bireylerde risk daha fazla olabilir. Anatomik yapıdan dolayı uzun boylu ve zayıf erkeklerde de daha çok rastlanır.
• Damar Kapakçıklarının Zayıflığı veya Hasar Görmesi: Testislerdeki kapakçıklar zayıfladığında veya işlevleri bozulduğunda kan damarlarda birikerek şişmeye yol açar. Çünkü damar kapakları yeterince güçlü değilse kanın geri akışı engellenemez ve kan testislerde toplanır. 
• Dolaşım Bozuklukları: Damarların tıkanması veya daralması sonucunda dolaşım bozulur. Bu durumda da kan birikmeye ve damarları genişletmeye başlar. Yaş ilerledikçe damarlar zayıfladığından dolaşım bozuklukları yaşla birlikte de artabilir.
• Hormonal Değişiklikler: Özellikle ergenlik döneminde artan hormon aktivitesi kan akışının artmasına neden olabilir. Bu da testis damarlarının genişlemesine yol açabilir.
• Uzun Süre Ayakta Kalmak ve Yoğun Fiziksel Efor: Uzun süre ayakta kalındığında ya da ağır fiziksel egzersiz yapıldığında skrotumdaki damarlarda basınç artabilir.

Damar genişlemesi genellikle doğuştan gelir ve tek nedene bağlı gelişmez. Belirli faktörlerin bir araya gelmesi damar duvarlarında zayıflamaya, kan akışının yavaşlamasına ve zamanla varis benzeri görünümün oluşmasına yol açar.

Hastalığın olası nedenlerini öğrenmek ve erken önlem almak için WhatsApp üzerinden bize ulaşabilirsiniz.

Varikosel Belirtileri Nelerdir?

Çoğu zaman belirti vermeden ilerleyen bir rahatsızlıktır. İlerleyen evrelerde ağrı, dolgunluk hissi, asimetri ve kısırlık gibi belirtilere yol açabilir.

Özellikle hafif vakalarda hiçbir belirti vermeden ilerleyen bir rahatsızlıktır. Ancak bazı durumlarda çeşitli şikâyetlere yol açabilir. Belirtiler genellikle hastalık ilerlediğinde ya da uzun süre tedavi edilmediğinde fark edilir hâle gelir.

En sık görülen Varikosel belirtileri şu şekildedir:

• Ağrı: Testis torbasında sızlama ve ağrı olabilir. Ağrı günün ilerleyen saatlerinde artabilir. Ayrıca uzun süre ayakta kalmak, egzersiz yapmak veya sıcak ortamda bulunmak ağrıyı şiddetlendirebilir. Ağrı genellikle uzanıldığında hafifler.
• Dolgunluk Hissi: Skrotumda (testis torbasında) rahatsızlık veren bir dolgunluk, baskı ya da ağırlık hissi olabilir.
• Asimetri: Etkilenen testis (genellikle sol) zamanla belirgin şekilde küçülebilir ve iki testis arasında boyut farkı oluşabilir.
• Kitle Oluşumu: Testisin üzerinde bir şişlik ya da kitle görülebilir. Küçük yapıdakiler gözle görülmeyebilir ancak elle muayenede fark edilebilir.
• Isı Artışı: Damar genişlemesi sonucu testis çevresinde kan birikmesi lokal sıcaklığın artmasına yol açar. Çünkü oksidatif stres ve toksin birikimi, vücudun testislerin sıcaklığını düzenlemesini zorlaştırabilir.
• Kısırlık: Testislerdeki ısı artışı ve dolaşım bozukluğu, sperm sayısını ve hareketliliğini azaltabilir. Zamanla sperm deformasyonu oluşabilir, sperm üretimi ve kalitesi olumsuz etkilenebilir. Bu nedenle erkeklerde en sık görülen kısırlık nedenlerinden biridir.

Çoğu vaka asemptomatiktir yani belirti vermez. Rutin fiziki muayene veya infertilite değerlendirmesi sırasında tesadüfen fark edilir. Belirti göstermese de ilerleyen dönemlerde testis fonksiyonlarını etkileyebileceği için düzenli kontrol önemlidir.

Varikosel Teşhisi Nasıl Konur?

Tanı çoğu zaman detaylı muayeneyle ve görüntüleme yöntemleriyle kolayca koyulabilir. Hastalığın genellikle belirti vermeden ilerlemesi nedeniyle erken teşhis için düzenli kontroller önemlidir.

Teşhis için genellikle şu yöntemler izlenir:

• Fiziki Muayene: Bireyin ağrı, dolgunluk hissi gibi semptomları hakkında bilgi alınır. Tıbbi geçmişi ve aile öyküsü dinlenir. Ardından hasta genellikle ayakta muayene edilir çünkü bu pozisyonda damar genişlemeleri daha belirgin hâle gelir. Doktor derin nefes alınmasını, burun ve ağız kapalıyken ıkınılmasını isteyebilir. Bu teknik Valsalva manevrasıdır. Skrotumun (deri kesesi) incelenmesini, damarların genişleme durumunu kontrol etmeyi kolaylaştıran bir tekniktir.
• Ultrason (Doppler Ultrasonografi): Elle muayenede küçük kitleler fark edilmeyebilir. Testislerdeki damarların ayrıntılı görülmesi için doppler ultrasona başvurulabilir. Yüksek frekanslı ses dalgalarıyla damar yapıları görüntülenir ve kan akışı ayrıntılı değerlendirilir. Ultrason; damar çapının ne kadar genişlediğini, kanın geri akış miktarını (reflü) ve testis hacmini ölçerek hastalığın derecesinin belirlenmesine yardımcı olur.
• Sperm Testi: Sperm sağlığını kontrol etmek ve varikoselin üreme fonksiyonlarını etkileyip etkilemediğini tespit etmek için semen analizi yapılabilir. Mastürbasyonla özel bir kabın içine alınan spermler laboratuvara gönderilir ve incelenir. Sperm sayısı, hareketliliği ve şekil özellikleri incelenir. Elde edilen sonuçlar sperm kalitesinin ne ölçüde etkilendiğini gösterir. Bu analiz özellikle infertilite (kısırlık) şüphesi olan vakalarda önem taşır.

Teşhis sonrasında hastalık genellikle üç evrede sınıflandırılır:

• 0. Derece: En küçük türdür. Doktor fiziki muayene sırasında varikoseli hissedemez ancak ultrasonda görebilir.
• 1. Derece: Doktor varikoseli göremez ancak biraz önce tarif ettiğimiz Valsalva manevrası yapıldığında elle muayenede hissedebilir.
• 2. Derece: Doktor Valsalva manevrası yapılmadığında bile fiziki muayenede varikoseli hissedebilir. Ancak hâlâ görünür değildir.
• 3. Derece: En büyük varikoseldir. Doktor net olarak görebilir ve elle muayenede hissedebilir.

Bu sınıflandırma sorunun şiddetini belirlemeye ve uygun tedavi planını oluşturmaya yardımcı olur. 

Testis gelişiminin ve damar yapısının düzenli izlenmesi olası riskin erken fark edilmesini sağlar. Bu nedenle yıllık ürolojik kontrollerin aksatılmaması önerilir.

Bahçeci’de teşhis erkek üreme sağlığı alanında gelişmiş ultrasonografi sistemleri ve detaylı sperm analiz teknikleri kullanılarak güvenle yapılır. Doğru tanı için Bahçeci üroloji uzmanlarıyla iletişime geçebilirsiniz. Dilerseniz 444 39 49 numaralı telefondan bize ulaşabilirsiniz.

Varikosel Tedavisi Nasıl Yapılır?

Tedavi; rahatsızlığın şiddetine, semptomların etkisine ve bireyin çocuk sahibi olma isteğine göre planlanır. Yapılacak değerlendirmenin ardından yaşam tarzı düzenlemeleri veya ameliyat gibi tedavi yöntemleri uygulanabilir.

Tedavi yaklaşımı bireysel faktörlere göre belirlenir. Bireyi rahatsız eden herhangi bir belirti yoksa, sperm sayısı ve kalitesi normalse tedavi gerekmeyebilir. Ancak ağrı, asimetri gibi semptomlar bireyi rahatsız ediyorsa, sperm sayısında ve kalitesinde azalma gibi durumlar bireyin çocuk sahibi olmasına engel teşkil ediyorsa tedaviye başvurulur.

Uygulanabilecek tedavi yöntemleri şunlardır:

Takip ve Yaşam Tarzı Düzenlemeleri

Hafif vakalarda ve belirti göstermeyen durumlarda yalnızca düzenli kontroller yeterli olabilir. Bu durumda doktor bireye yaşam tarzına yönelik bazı önerilerde bulunabilir:

• Uzun süre ayakta kalmamak, ağır egzersiz yapmamak ve aşırı sıcak ortamlardan kaçınmak önerilir. 
• Ağrı veya dolgunluk hissi olduğunda cilde doğrudan temas etmeden kısa süreli buz torbası kullanımı önerilebilir. Buz veya soğuk kompres bir havluya sarılarak tek seferde en fazla 15 dakika olacak şekilde uygulanabilir.
• Dar iç çamaşırı veya jokey külotu giymek testisleri destekleyerek ağrıyı ve rahatsızlık hissini azaltabilir.
• Damar genişlemesini ortadan kaldıran bir ilaç yoktur. Ancak ağrı ve iltihap gibi şikâyetlerin azaltılması için destekleyici ilaçlar reçete edilebilir.

Bu tür önlemler hastalığın ilerlemesini durdurmasa da şikâyetlerin hafiflemesine ve yaşam kalitesinin artmasına destek olur.

Ameliyat (Mikrocerrahi Varikoselektomi)

Varikosel kendi kendine geçmez. Zamanla büyüyebilir veya daha belirgin hâle gelebilir. Bu durumda kısırlığa neden olabilir. Dolayısıyla semptomlar şiddetliyse ve sperm kalitesini etkiliyorsa ameliyat yöntemine başvurulur.

Bireyin yaşı sperm testi yapamayacak kadar küçükse ameliyat kararı için testis çaplarına bakılır. Eğer etkilenen tarafta diğerine göre 2 ml ve daha üstünde bir hacim kaybı varsa cerrahi müdahale kararı verilebilir.

Başarı oranı yüksek olan ve yaygın kullanılan Mikrocerrahi Varikoselektomi yöntemi şöyle uygulanır:

• Kasık bölgesinden testis damarlarına ulaşılır.
• Genişlemiş toplardamarlar diğer damarlardan mikroskop altında ayrılarak bağlanır.
• Böylece kanın sağlıklı damarlar üzerinden geri dönüşü sağlanır.
• Operasyon 1 ila 2,5 saat sürer.

Ameliyat sonrasına ilişkin detayları “Varikosel Ameliyatı Sonrası Süreç” başlığında ele alacağız.

Başarılı bir tedaviden sonra damarlardaki kan basıncı normale döner ve ağrı kaybolur. Testis sıcaklığı normale döndüğünde sperm üretimi artabilir. Bozulmuş kan dolaşımı iyileştiğinde testis zamanla tekrar normal boyutuna da ulaşabilir.

Sperm sayısını etkileyen başka faktörler varsa bunların tespit edilmesi ve tedavinin bütüncül bir yaklaşımla sürdürülmesi önemlidir. Çünkü genellikle varikosel tek başına sperm üretimini tamamen durdurmaz.

Bahçeci’de her hastanın tedavi planı kişisel durumuna ve üreme sağlığına özel olarak hazırlanır. İleri görüntüleme teknikleriyle ve modern mikrocerrahi yöntemleriyle güvenli ve etkili çözümler sunulur.

Varikosel Ameliyatı Sonrası Süreç

Birey ameliyat sonrası dönemde genellikle hızla iyileşir. Birkaç gün içinde normal yaşama dönüş mümkündür. Düzenli kontroller ve doğru bakım tedavinin başarısını artırır.

Ameliyat sonrasında iyileşme süreci genellikle hızlı ve konforludur. Süreç şöyle ilerler:

• Taburcu: Birey ameliyatın yapıldığı gün taburcu olabilir.
• İstirahat: İlk 2 gün istirahat etmek, hafif yürüyüşler dışında fiziksel aktiviteden kaçınmak önemlidir.
• Ağrı ve Şişlik: Birkaç gün hafif ağrı ve şişlik oluşumu normaldir. Bu süreçte doktorun önerdiği ağrı kesiciler kullanılabilir.
• Soğuk Kompres: Ameliyat sonrası ilk birkaç gün cilde doğrudan temas ettirmeden kısa süreli soğuk kompres uygulanabilir. 
• Hijyen: Ameliyatlı bölgenin kuru ve temiz tutulması gerekir. Duş almak için genellikle 48 saat beklenmesi önerilir.
• Günlük Kontrol: Ameliyat bölgesinin her gün kontrol edilmesi önerilebilir. Renk değişimi, sıcaklık artışı ya da akıntı gibi durumlar varsa doktora bilgi vermek gerekir.
• Günlük Yaşama Dönüş: Birkaç gün sonra doktorun önerisiyle normal yaşantıya dönülebilir. Fiziksel aktiviteler yavaş yavaş artırılmalıdır.
• Fiziksel Aktivite: Ağır egzersiz ve ağır kaldırma gibi aktivitelerden yaklaşık 2 hafta uzak durulmalıdır.
• Cinsel İlişki: Doktorun yönlendirmesine bağlı olarak belirli bir süre cinsel ilişkiden kaçınılmalıdır.
• Doktor Kontrolü: Ameliyattan sonra belirlenen aralıklarla yapılan doktor kontrolleri iyileşmenin değerlendirilmesi ve olası komplikasyonların önlenmesi açısından önemlidir.
• Sperm Testi: Operasyondan yaklaşık 3-6 ay sonra sperm testi yapılarak tedavinin üreme fonksiyonlarına etkisi değerlendirilir. Bu aralıkta bireylerin yaklaşık %70’inde sperm sayısında ve hareketliliğinde belirgin artış gözlenir. 6 ay-1 yıl sonra sperm sayısında ve kalitesinde artış gözlemlenmezse eşi doğal yolla hamile kalamayan erkeklerde yardımcı üreme teknikleriyle tedavi önerilebilir.

Bahçeci’de ameliyat sonrası süreç bireyin konforunu ön planda tutan bir yaklaşımla yönetilir. Bireyler ameliyat sonrası dönemde düzenli takip edilir ve ihtiyaç duyduklarında uzman ekibimiz tarafından destek verilir.

Sıkça Sorulan Sorularla Varikosel

Varikosel tedavi edilmezse ne olur?

Tedavi edilmeyen vakalar zamanla ilerleyebilir ve testis fonksiyonlarını olumsuz etkileyebilir. Damar genişlemesine bağlı olarak testislerde ısı artışı meydana gelir. Bu da sperm üretimini ve kalitesini düşürerek kısırlık riskini artırabilir.

Her varikosel ameliyat gerektirir mi?

Hayır, her vaka ameliyat gerektirmez. Eğer bireyde ağrı, testis küçülmesi, sperm sayısında veya kalitesinde azalma gibi bulgular yoksa yalnızca düzenli takip yeterli olabilir. Ancak bu tür semptomlar mevcutsa veya çocuk sahibi olma planı varsa cerrahi tedavi önerilir.

Varikosel kendiliğinden geçer mi?

Hayır, kendiliğinden iyileşmez ve zamanla ilerleme eğilimindedir. Ancak hafif seyreden vakalarda yalnızca doktor takibi yeterli olur.

Varikosel ağrısı nasıl olur?

Ağrı genellikle sızlama, ağırlık veya dolgunluk hissi şeklindedir. Uzun süre ayakta kalmak, egzersiz yapmak veya sıcak ortamlarda bulunmak ağrıyı artırabilir. Ağrı genellikle uzanıldığında hafifler.

Varikosel ameliyatından sonra spor yapabilir miyim?

Ameliyat sonrası yaklaşık 2 hafta boyunca ağır egzersizlerden ve ağırlık kaldırmaktan kaçınılmalıdır.
Daha sonra doktorun onayıyla fiziksel aktivitelere yavaş yavaş dönülebilir.

Varikosel yeniden oluşur mu?

Ameliyat sonrası belirtilerin yeniden başlama ihtimali oldukça düşüktür. Ameliyat olan bireylerde durumun tekrarlama ihtimali yaklaşık %10’dur.

Ameliyattan sonra çocuk sahibi olunabilir mi?

Ameliyattan sonra 1 yıl içinde çocuk sahibi olma oranı yaklaşık %40’tır. Bununla birlikte varikosel erkek infertilitesine genellikle tek başına neden olmaz. Bu nedenle sperm sayısını etkileyen diğer faktörlerin de değerlendirilmesi önemlidir. Tedavi süreci bütüncül olarak planlandığında çocuk sahibi olma ihtimali önemli ölçüde artar.

Varikosel hakkındaki tüm sorularınıza yanıt almak, kişisel durumunuzu uzman bir bakışla değerlendirmek ve size en uygun tedavi planını öğrenmek için Bahçeci uzmanlarıyla iletişime geçebilirsiniz. 

Dilerseniz 444 39 49 numaralı telefondan bize hemen ulaşabilirsiniz.