Gestacijski dijabetes

Gestacijski dijabetes je dijabetes koji se javlja ili prvi put dijagnosticira tokom trudnoće. Žena koja prethodno nije imala dijabetes može biti dijagnosticirana dijabetesom tokom trudnoće. Ova situacija se definiše kao "gestacijski dijabetes" i može nestati nakon porođaja.

• Osobe sa porodičnom istorijom dijabetesa
• Žene koje su prekomjerne tjelesne mase ili gojazne
• Žene koje su imale veliki (preko 4 kg) novorođenče
• Žene koje su imale prethodne pobačaje
• Žene starije od 25 godina tokom trudnoće
• Žene sa visokim nivoom šećera u krvi tokom prethodnih trudnoća
• Žene sa šećerom u urinu

Tokom trudnoće, razvoj placente (posteljice) dovodi do povećanja hormona koje ona izlučuje, što ometa djelovanje insulina, što rezultira povećanjem nivoa šećera u krvi. Ovaj efekat obično se pojačava tokom 20-24. nedelje trudnoće.

Međutim, kod žena koje su prekomjerne tjelesne mase, visoki nivoi šećera u krvi mogu se pojaviti i u ranim fazama trudnoće. Nakon porođaja, kada placenta bude izbačena, ti hormoni nestaju i dijabetes može nestati.

Kada nema insulina u našem telu, šećer i hranljive materije koje uzimamo iz hrane ne mogu ući u naše ćelije. Kao rezultat toga, kada ćelije ne mogu uzeti šećer, nivo šećera u krvi raste iznad normalnih vrednosti.

Dijabetes se može manifestovati na dva načina: tip 1 i tip 2. Dijabetes tip 1 je oblik dijabetesa koji se dijagnosticira u mladosti, pri čemu gušterača ne proizvodi dovoljno insulina.

Insulin se koristi za lečenje dijabetesa tip 1. Dijabetes tip 2 je dijabetes koji nije povezan sa insulinom i može se javiti posebno kod žena sa sindromom policističnih jajnika.

Gestacijski dijabetes često ne pokazuje nikakve simptome, zbog čega se sve trudnice treba testirati. Test opterećenja glukozom od 50 grama vrši se između 24. i 28. nedelje trudnoće. Rješenje glukoze od 50 grama se može piti u bilo koje vreme tokom dana, a nivo šećera u krvi se mjeri sat vremena kasnije. Ako je rezultat 140 mg/dl ili viši, postoji rizik od dijabetesa i radi se test opterećenja glukozom od 100 grama. Ako je nivo ispod 140 mg/dl, dijabetes se isključuje.

Hronični uslovi, kao što su hipertenzija i dijabetes, možda ne uzrokuju direktno neplodnost, ali mogu biti dodatni faktor. Najvažnija stvar je kontrolisati kako se nivoi šećera u krvi razvijaju nakon trudnoće.

Ako se nivo šećera u krvi može dobro kontrolisati u ranim mesecima trudnoće, potreba za insulinom ili lekovima može se smanjiti, ali se ta ravnoteža može promeniti dok beba raste. U ovom procesu može biti potrebno više insulina, a potrebna je i kontrola dijetologa i fizička aktivnost. Pre porođaja, nivo krvnog pritiska i šećera u krvi treba proceniti.

Osobe sa rizikom od gestacijskog dijabetesa trebale bi uraditi test opterećenja šećerom u ranim mesecima trudnoće. Čak i ako dijabetes nije dijagnosticiran, test opterećenja treba ponoviti između 20. i 24. nedelje trudnoće.

Kod žena kod kojih se razvije gestacijski dijabetes, nivo šećera u krvi obično raste do 24. nedelje, a novorođenče obično ne doživljava nikakve abnormalnosti. Međutim, ako se ovaj problem dijagnosticira u ranim mesecima trudnoće, potrebne su dodatne mjere opreza.

Žene koje su dijagnosticirane dijabetesom pre trudnoće mogu takođe roditi zdrave bebe, ali je veoma važno da ove žene prate nivo šećera u krvi tokom porođaja.

Gestacijski dijabetes može dovesti do rođenja velikog novorođenčeta, što može doneti značajne rizike. Ako je nivo šećera u krvi kod majke povišen, gušterača novorođenčeta proizvodi više insulina.

To može dovesti do nakupljanja masti kod novorođenčeta i većih dimenzija pri rođenju, što može zahtevati carski rez.

Nakon rođenja, novorođenče može doživjeti niske nivoe šećera u krvi, pa je potrebno redovno praćenje nivoa šećera. Takođe, ovi novorođenčadi mogu imati niske nivoe kalcijuma i magnezijuma, što zahteva kontrolu u tim oblastima.

Kontrola gestacijskog dijabetesa je dvosmerna. Prva tačka je kontrola nivoa šećera u krvi kod majke, a druga tačka je praćenje razvoja novorođenčeta od strane akušera. Najvažnija tačka u kontroli dijabetesa je održavanje nivoa šećera u krvi u normalnim granicama.

Redovno merenje nivoa šećera treba da bude usmereno na održavanje nivoa između 60-120 mg/dl. Trebalo bi meriti nivo šećera u krvi na postu, 1 sat nakon obroka i 2 sata nakon obroka. Takođe, potrebno je meriti nivo šećera pre večere i u 10:30 (ponekad i u 3-4 ujutro).

U ovim merenjima, nivo šećera u krvi na postu treba da bude 95 mg/dl ili niži, nivo šećera 1 sat nakon obroka treba da bude 140 mg/dl ili niži, a nivo šećera 2 sata nakon obroka treba da bude 120 mg/dl ili niži. Takođe, veoma je važno stalno meriti ketone u urinu, jer prisustvo ketona u urinu može ukazivati na nisku koncentraciju šećera u krvi.

Žene koje su razvile gestacijski dijabetes, koje prethodno nisu bile dijabetičari, treba da preduzmu sledeće korake:

• Povećati fizičku aktivnost.
• Kontrolisati ishranu: Sprovoditi izbalansiranu ishranu. Podeliti dan na 3 glavna obroka i 2 užine. Ograničiti ili izbegavati identifikovanu hranu koja povećava nivo šećera u krvi.
• Često mjeriti nivo šećera u krvi: Ove žene treba da redovno mjeriti nivo šećera u krvi.
• Procena novorođenčeta: Novorođenče treba redovno pratiti od strane akušera. Ishrana treba biti pravilna, a fizička aktivnost i redovno merenje nivoa šećera u krvi treba započeti.

Žene koje su imale gestacijski dijabetes imaju rizik od razvoja dijabetesa tip 2 u 20-50% slučajeva u roku od 5-10 godina nakon porođaja. Ako žene sa gestacijskim dijabetesom ne održavaju zdrav način života, rizik od razvoja dijabetesa tip 2 se povećava. Zbog toga je važno redovno mjeriti nivo šećera u krvi, posebno u periodu od 6-12 meseci nakon porođaja.

Žene sa gestacijskim dijabetesom treba da održavaju zdrav način života nakon porođaja. Povećanje fizičke aktivnosti, održavanje redovne fizičke aktivnosti i izbalansirane ishrane može pomoći u prevenciji dijabetesa tip 2 u budućnosti.