Blastosist Embrio Köçürülməsi

Tüp körpə müalicəsində maraq doğuran məsələlərdən biri də blastosist embrio köçürülməsidir. Təbii yolla baş verən hamiləliklərdə yumurtalıqdan salınan yumurta hüceyrəsi fallop borusu tərəfindən tutulur və uşaqlığa doğru irəliləyir. Yumurta hüceyrəsinin spermatozoid ilə döllənməsi ilə tək hüceyrəli embrio meydana gəlir. Fallop borusu daxilində uşaqlığa doğru irəliləyən embrio ardıcıl hüceyrə bölünmələri keçirir.

İnkişafının 5-7-ci günlərində uşaqlığa çatan və ortalama 100 hüceyrədən ibarət olan embrionun adına blastosist deyilir. Blastosist mərhələsində olan embrio həcmi ilə böyüyür; ətrafını əhatə edən zona pellusida adlı qabıqdan xaric olur və uyğun şəraitdə implantasiya adlı mərhələ ilə uşaqlığa yapışır.

Tüp körpə müalicələrində sperma və yumurtaların laboratoriya şəraitində döllənməsi ilə embrionlar əldə edilir və müəyyən inkişaf mərhələləri əldə edildikdən sonra uşaqlığa köçürülür. Blastosist embrio köçürülməsi, embrionların laboratoriyada 5-ci və ya 6-cı gün mərhələsinə çatmasını gözlədikdən sonra edilən köçürmələrdir.

Tüp körpə tətbiqlərinin ilk illərində embrio inkişafı barədə məhdud məlumat və təcrübə olduğundan və laboratoriya şəraitləri və texniki imkanlar əlverişsiz olduğundan, embrio köçürmələri erkən klivaj mərhələsində (embrio inkişafının 2-ci və 3-cü günləri) edilir. Zamanla məlumat və texniki imkanların artması ilə embrionların laboratoriyada implantasiya mərhələsinə qədər inkişaf etmələri mümkün olmuşdur. Bu günlərdə xəstə xüsusiyyətlərinə, müalicə tarixçəsinə və tüp körpə klinikasının infrastrukturuna bağlı olaraq dəyişkən nisbətlərlə blastosist köçürülməsi həyata keçirilir.

Həm klinikamızda, həm də dünya miqyasında edilən tədqiqatlar və əldə olunan nəticələr, 3-cü gün yerinə 5-ci gün edilən embrio köçürülmələrində hamiləlik nisbətlərinin mənalı şəkildə daha yüksək olduğunu göstərir. Bununla yanaşı, blastosist köçürülməsi hər cütlük üçün uyğun bir metod olmaya bilər. Xüsusilə 3-cü günündə müəyyən sayda yaxşı keyfiyyətli embrionu olan cütlərdə, embrionların blastosist mərhələsinə qədər böyüdülməsi, hamiləlik potensialı daha yüksək olan embrionların seçilməsinə imkan yaradır.

Embrionların xarici mühitdən zərər görmə riskini azaltmaq üçün klivaj embrio mərhələsində edilən köçürmələrdə hamiləlik şansını artırmaq məqsədilə ümumiyyətlə bir neçə embrio köçürülür. Lakin bir neçə embrio köçürülməsi, çoxlu hamiləlik (ikiz, üçlü) riskini daşıyır. Çoxlu hamiləliklərin qarşısını almaq məqsədilə köçürülə bilən embrio sayı son illərdə məhdudlaşdırılmışdır.

Xüsusilə müəyyən sayda embrionu olan cütlərdə erkən mərhələ embrio köçürməsi (2-3-cü gün) yerinə blastosist (5-6-cı gün) mərhələsində köçürülməsi, hamiləlik potensialı daha yüksək olan embrionların seçilməsini, tək embrio köçürülməsi sonrası hamiləlik şansının artmasını və çoxlu hamiləlik ehtimalının azalmasını təmin edir. Lakin embrion sayı məhdud olan bəzi xəstələrdə erkən mərhələ embrio köçürməsi hələ də tercih edilə bilər.

Blastosist köçürülməsi ümumiyyətlə 35 yaşdan aşağı ana namizədlərində, 3-cü günündə 5 və ya daha çox yaxşı keyfiyyətli embrionu olan cütlərdə, embrio seçimini daha effektiv edə bilmək və daha yüksək hamiləlik nisbətləri əldə etmək məqsədilə tətbiq olunur. Bununla yanaşı, əvvəlki cəhddə 2-ci və ya 3-cü gün yaxşı keyfiyyətli embrionlar verilməsinə baxmayaraq hamiləlik meydana gəlməyən cütlərdə, çoxlu hamiləlik (ikiz) istəməyən cütlərdə (seçilmiş tək blastosist köçürülməsi olaraq), müalicə zamanı çox sayda embrio əldə edilmiş lakin qalan embrionlarını dondurmaq istəməyən cütlərdə tez-tez tətbiq olunan bir yanaşmadır.

Yaxşı keyfiyyətli 3-cü gün embrionlarının blastosistə çatma nisbəti təxminən %30-50 arasındadır. Bununla yanaşı, aşağı yumurta keyfiyyəti və ya irəliləyən ana yaşı kimi səbəblərdən bəzi cütlərdə blastosist əmələ gəlmə nisbətləri azala bilər və ya təkrarlayan müalicələrə baxmayaraq blastosist əldə edilə bilməz.

Əgər embrionlar blastosist mərhələsinə gələ bilməzsə, köçürmə ləğv edilir. Buna görə də blastosist köçürülməsi planlanan cütlərə müalicə zamanı qarşılaşılacaq bu ehtimallar barədə məlumat verilməlidir. Blastosist mərhələsinə çatma ehtimalı yumurta və sperm keyfiyyətinə əlavə olaraq, həmçinin mövcud klinikadakı texniki infrastruktur və uyğun laboratoriya şəraitlərinə bağlıdır.

Bəzi laboratoriyalarda texniki çatışmazlıqlar səbəbindən embrionların 5-ci gün blastosist mərhələsində köçürülməsi və ya dondurulması, klivaj mərhələsində köçürülməsi qədər yaxşı nəticələr verməyə bilər. Müalicənizi təşkil edən həkiminiz, bütün bu məlumat və ehtimallar işığında sizə ən uyğun və uğurlu ola biləcək embrio köçürülməsi günü barədə məlumat verəcəkdir.