Menopoz nədir?

Menopoz qadınlarda hormonal dəyişikliklər səbəbiylə məhsuldarlığın bitdiyi dövrdür. Bir qadının son menstrual dövründən bir il keçdiyi təqdirdə menopoza girdiyi deyilir. Menopoz zamanı qadın hormonlarının, estrogenlərin və progestinlərin ifrazı azalır. Yumurtalıqların funksiyası yavaşlayır, yumurtlama qeyri-müntəzəm olur. Menstrual qanaxma qeyri-müntəzəm olur və nəticədə dayanır. Bununla belə, qadınlar menopoz zamanı cinsi əlaqəyə maraqlarını itirmirlər. Əksinə, qadınların əksəriyyəti hamiləlik riskinin olmaması səbəbindən bu barədə daha yaxşı hiss edirlər. Menopozun orta yaşı 48-50-dir, lakin bu ortalama cəmiyyətdən cəmiyyətə dəyişir. Qidalanmayan, çəkisi az olan, vegeterian olan, uşaqlığı çıxarılan, ana bətnində inkişaf geriliyi olan və ya yüksək hündürlükdə yaşayan qadınlarda menopauza bir qədər əvvəl baş verə bilər. Bundan əlavə, siqaret çəkən qadınlar menopauza daha erkən daxil olurlar. Gözlənilən ömür uzunluğu artdıqca, qadının menopozda keçirdiyi həyat müddəti də artır. İnkişaf etmiş ölkələrdə menopoz qadının həyatının üçdə birini təşkil edir. Aylıq dövrlər orqanizmdə hamiləliyə hazırlaşan kompleks funksiyaların nəticəsidir. Beyin və yumurtalıqların ifraz etdiyi hormonlar yumurtanın inkişafına səbəb olur. Bu hormonlar həm də yumurtlamaya səbəb olur, yəni yumurtanın inkişaf etdiyi follikuldan (kisədən) çıxmasıdır. Bu hormonların təsiri ilə hamiləliyə hazırlıq zamanı uşaqlığın daxili qişası qalınlaşır, hamiləlik baş verməsə, menstruasiya zamanı tökülür. İnsan yaşlandıqca yumurtalıqlar da yaşlanır; təxminən 40 yaşda yumurtalıqlar beyindən gələn hormonal siqnallara daha az reaksiya verir və daha az estrogen istehsal edir. Menopozdan əvvəl dövrlər qeyri-müntəzəm olur və bu premenopozal dövrdə estrogen səviyyəsi sürətlə azalır. Nəhayət, yumurtalıqlarda yumurta inkişafı və estrogen istehsalının dayandırılması ilə menstruasiya dayanır və menopoz başlayır. Menstruasiya gecikmələri altı aydan çox olarsa, qanda estrogen səviyyəsini və ovulyasiyanı stimullaşdıran hormonu (FSH) ölçməklə qəti diaqnoz qoyulur. Perimenopoz termini müntəzəm menstruasiyadan menopauza keçid dövrünə aiddir. Perimenopoz kimi tanınan bu keçid dövründə yumurtalıqlardakı yumurtaların sayı əhəmiyyətli dərəcədə azalır və ovulyasiya daha az baş verir. Qadınlar adətən son menstruasiya dövrünü analarının menopoza girdiyi yaşda yaşayırlar. Yaşından asılı olmayaraq yumurtalıqları cərrahi yolla çıxarılan qadınlar menopauza girmiş sayılırlar. Uşaqlığı çıxarılan, lakin hələ də yumurtalıqları olan qadınlarda menstrual qanaxma olmur, ancaq yumurtalıq funksiyası davam etdiyi müddətcə menopoza girmiş hesab edilmir. Bir qadın 40 yaşından əvvəl menopoza girərsə, bu erkən menopoz sayılır. Əgər dövrləriniz dayanıbsa, sadə qan testləri menopozda olub-olmadığınızı müəyyən edə bilər. Menopoz mərhələli bir prosesdir. Əgər menstruasiya 6-12 ay ərzində baş verməyibsə, menopoz başlamamış ola bilər. Bu müddət ərzində, ümumiyyətlə, hamilə qalmamaq üçün doğum nəzarət üsullarından istifadə etməyə davam etmək tövsiyə olunur. Menstrual siklinizdə dəyişikliklər, həddindən artıq qanaxma, adi haldan daha uzun davam edən qanaxma, hər üç həftədən bir daha tez-tez qanaxma, cinsi əlaqədən sonra və ya menstruasiya arasında qanaxma varsa, həkimə müraciət etməyiniz məsləhətdir.

Menopozun əlamətləri hansılardır?

Menopoz əlamətlərinin ən tipik nümunəsi isti flaşlardır. Baş, boyun, sinə nahiyəsində qəfil qızartı, bədən istiliyinin artması, ardınca isə həddindən artıq tərləmə müşahidə olunur. Bu şikayətlər adətən 1-2 il davam edir, lakin qadınların 25%-də 5 ildən çox davam edə bilir. Dəqiq səbəbi bilinməsə də, ən əhəmiyyətli faktorun estrogen hormon səviyyəsinin azalması olduğuna inanılır. Vajinanı və sidik yollarını əhatə edən epitel qatında incəlmə və elastiklik itkisi var. Bundan əlavə, vajinada quruluq başqa bir simptomdur. Menopoz zamanı psixi sağlamlıq problemlərinin artdığına dair ümumi bir fikir olsa da, araşdırmalar bunu dəstəkləmir. Menopoz zamanı depressiyaya daha çox rast gəlindiyi fikri də artıq qəbul edilmir. Ancaq isti flaşlar yuxu keyfiyyətinin və nəticədə gündəlik həyatın keyfiyyətinin azalmasına səbəb ola bilər. Tipik simptomlara dərinin qızartı, döş ağrısı, əsəbilik, yuxu pozğunluğu, həddindən artıq tərləmə, yorğunluq, motivasiyanın olmaması, həddindən artıq emosionallıq və depressiv əhval daxildir. Digər simptomlara üzdə qırışların artması, dəri tonunun solğunluğu, incəlmə və saç tökülməsi, qırışmış və boş dəri quruluşu, yaş ləkələri, dırnaqların kövrəkliyi, döşlərin kiçilməsi, döşlərin düzləşməsi və yumşalması, bədən tüklərinin artması, varikoz meyli daxildir. damarlar, qarında piy yığılması və möhkəmliyin itirilməsi, vaginal divarların incəlməsi və qırışması, quruluq, qaşınma, iltihablı xəstəliklərə meyl, cinsi əlaqə zamanı ağrı, sidik qaçırma və karıncalanma hissi.