Osteoporoz Nedir?
Osteoporoz yani kemik erimesi; kemiğin yapısı ve şekli bozulmadan, yoğunluğunda azalma olması halidir. Kemiklerin kalitesi azalır ve kırılmaya yatkın hale gelir. Sessizce ilerleyen bir hastalık olan osteoporoz, tüm iskeleti etkiler.
Osteoporozun birçok nedeni bulunmaktadır. Örneğin; düşük kalsiyum alımı, uzun süre heparin kullanımı, tiroid veya paratiroid bezinin fazla çalışması, şeker hastalığı, hareketsiz yaşam tarzı, alkol kullanımı gibi durumlar kemik erimesine neden olabilmektedir.
Osteoporoz hastalığına özellikle 50 yaş üzeri kadınlarda sıkça rastlanmaktadır. Menopoza bağlı osteoporoz (Tip I) ve yaşlanmaya bağlı osteoporoz (Tip II) şeklinde iki osteoporoz türü vardır.
Tip I Osteoporoz: Kadınlar adetten kesildikten sonraki ilk 15-20 yıl içerisinde gerçekleşmektedir. Kadınlar menopoza girdiklerinde, ilk 5 yıl içinde kemik yoğunluğunun %15′ini kaybetmektedir. Östrojen hormonunun azalması, kemik yapımını sağlayan hücrelerin çalışmamasına neden olur ve kemikler gittikçe zayıflar.
Kadınlar menopozda çarpma düşme sonucu kalça, el bileği ve diğer kemik kırıklarına da daha kolay maruz kalabilirler. Bu kırıklardan en ciddi olanı kalça kırığıdır ve kalça kırığından sonra hastalardan %12-20’si 2 yıl içinde hayatını kaybetmektedir. Kalça kırığı geçirmiş hastaların geriye kalanlarının bir kısmı sürekli bakıma ihtiyaç duymaktadırlar.
Tip II Osteoporoz: Yaşlılığa bağlı olarak ortaya çıkar. Azalmış kalsiyum emilimi ve D vitamini eksikliği hastalığın temel nedeni olarak görülür. 70 yaşın üzerindeki kadınların %25’inde, 80 yaşın üzerindeki kadınların hemen hemen %50’sinde omurga kırıkları görülmektedir. Kalça kırıklarının ise %90′ı, 70 yaşın üzerinde görülmektedir.
Menopozdan sonra, kadınlarda boy uzunluğu 65 yaşına kadar ortalama 4 cm, 75 yaşına kadar 9 cm. kısalır. Omurga kemiklerindeki çökme kırıklarına bağlı olarak ortaya çıkan kamburluk ve göğüs kafesinin kemik yapısının bozulması sonucu hastada solunum sıkıntısı gelişebilir.
- Beslenme bozuklukları (kalsiyum eksikliği)
- Bazı hormonal bozukluklar (hiperparatiroidi, hipertiroidi (guatr), böbrek üstü bezinin aşırı çalışması veya steroid hormonlarının ilaç olarak uzun süreli alımı vb.)
- Bağ dokusu hastalıkları (romatoid artrit, sarkoidoz), siroz, böbrek hastalıkları,erken menapoz
- Genetik faktörler (ailede osteoporoz varlığı)
- Güneş banyosu alışkanlığının olmaması
- Spor yapma alışkanlığının olmaması
- Çok çocuk doğurmuş olmak
- Sigara, alkol kullanımı
- Uzun süre yatağa bağlı kalmaya neden olan hastalıklar
Kemik Erimesini Önlemek için Neler Yapılabilir?
Doğal olarak hayat kalitesini etkileyen hatta insanları yatağa bağımlı bile kılan bu hastalıktan korunma yolları mevcuttur. Östrojen, kalsiyum kaybını engelleyerek kemiklerin yapısını korur.
30 yaşından sonra kemiklerde kalsiyum kaybı başlar, kemikler incelir ve zayıflar. Osteoporoz denen bu süreç menopozdan sonra belirgin bir şekilde hızlanır. Menopozdan sonra erken dönemde kemik kaybı hızlıdır ve östrojen tedavisi ile kemik kitlesi korunabilir.
Eğer menopozdan sonra östrojen tedavisine başlamak için bir veya iki yıl beklenirse kaybedilen kemik kitlesini yerine koymak mümkün olmaz. Bu nedenle kemik kaybı bu aşamaya gelmeden östrojen tedavisine başlanması gerekir.
Süt ürünleri kalsiyumdan zengindir. Menopozda sadece kalsiyum alımı kemik kaybını engellemez, fakat kalsiyum östrojenle birlikte alınırsa kemik kaybı azalır. Düzenli egzersiz, kemik yoğunluğunun korunmasına yardımcı olur. Östrojen tamamlama tedavisinin özellikle menopozdan hemen sonra başlandığında kemik kaybını durdurduğu bilinmektedir.
Östrojen aynı zamanda kalp hastalığı riskini ve menopoza bağlı diğer bulguları azaltır. Doktorunuz sizin için uygun olan östrojen dozunu ve kullanım şeklini belirler.
Östrojen kullanımını sınırlayan bazı durumlar vardır
- Meme kanseri
- Rahim kanseri
- Karaciğer hastalığı
- Safra kesesi hastalığı
- Kanın pıhtılaşma bozuklukları
- Nedeni bilinmeyen vajinal kanama
Bu durumlardan herhangi biri mevcut ise menopoza bağlı bulguları tedavi etmek için doktorunuza alternatif metotları danışınız. Öncelikle menopoz dönemine girmiş hanımların düzenli egzersiz yapmaları, bol kalsiyum içeren gıda maddelerini tüketmeleri gerekmektedir. Eğer kullanılıyorsa muhakkak sigarayı bırakmak gerekmektedir.
Egzersiz
Her gün 30 dakikalık yürüme ve basit ağırlık kaldırma, kas güçlendiren hareketler ilaçlar kadar önemlidir. Yaz aylarında güneş ışığından (ultra-viole) faydalanmak için düzenli güneşlenme yararlıdır.
Kırık oluşmuşsa uygun tedavi yapılır ve fizik tedavi ile rehabilitasyon sağlanır. Kırıklara bağlı ortaya çıkan kamburluk nedeniyle oluşan ağrı ve solunum sıkıntısı için fizik tedaviyle hastaya yardımcı olunmaya çalışılır.
Kırıkların oluşumunun önlenmesi için ev hastaya göre yeniden düzenlenmelidir. Merdiven kenarlarına, banyo ve tuvalete tutunma kolları yapılır.
Elektrik kesilmesi anında oluşabilecek çarpma ve düşmeleri önlemek için özel pilli veya jeneratörlü lambalar merdivenlere yerleştirilebilir. Yerlerdeki halı, kilim vb. eşyalar sabit hale getirilebilir.
Henüz yorum yapılmamış